Tweet
Kishkindha Kaanda - Sarga 52
In this Sarga, Swayaṃprabha asks the Vānaras to tell about themselves. Hanumān tells her about Rāma coming to Daṇḍaka Vana, Rāvaṇa abducting Seetā, Sugreeva becoming a friend of Rāma, and Sugreeva sending them in search of Seetā and Rāvaṇa.
Hanumān thanks her for providing food, and asks for her help to get out of the cave. She tells them that it is near impossible for anyone who entered the cave to go out. However, pleased with them, and by expending the power of her Tapa, she transports all of them out of the cave, and wishes them well.
4.52.1 அத தாநப்ரவீத்ஸர்வாந்
விஸ்ராந்தாந்ஹரியூதபாந் ।
இதம் வசநமேகாக்ரா
தாபஸீ தர்மசாரிணீ ॥
atha tānabravītsarvān
viṡrāntānhariyūthapān ।
idaṃ vacanamēkāgrā
tāpasī dharmacāriṇī ॥
Then the Tapasvi of single minded focus
who lived a life adhering to Dharma
asked all those Vānaras
who had refreshed themselves:
4.52.2 வாநரா யதி வ: கேத:
ப்ரநஷ்ட: பலபக்ஷணாத் ।
யதி சைதந்மயா ஸ்ராவ்யம்
ஸ்ரோதுமிச்சாமி கத்யதாம் ॥
vānarā yadi vaḥ khēdaḥ
pranaṣṭaḥ phalabhakṣaṇāt ।
yadi caitanmayā ṡrāvyam
ṡrōtumicchāmi kathyatām ॥
If you, O Vānaras, have overcome
your fatigue after eating the fruits,
please tell (me about yourselves)
and I like to hear, only if you think
it is appropriate for me to know.
4.52.3 தஸ்யாஸ்தத்வசநம் ஸ்ருத்வா
ஹநூமாந்மாருதாத்மஜ: ।
ஆர்ஜவேந யதாதத்த்வம்
ஆக்யாதுமுபசக்ரமே ॥
tasyāstadvacanaṃ ṡrutvā
hanūmānmārutātmajaḥ ।
ārjavēna yathātattvam
ākhyātumupacakramē ॥
Hearing those words of hers,
Hanumān, the son of the Vāyu, with all honesty,
started to convey everything as it happened.
4.52.4-5 ராஜா ஸர்வஸ்ய லோகஸ்ய
மஹேந்த்ரவருணோபம: ।
ராமோ தாஸரதிஸ்ஸீமாந்
ப்ரவிஷ்டோ தண்டகாவநம் ।
லக்ஷ்மணேந ஸஹ ப்ராத்ரா
வைதேஹ்யா சாபி பார்யயா ।
தஸ்ய பார்யா ஜநஸ்தாநாத்
ராவணேந ஹ்ருதா பலாத் ॥
rājā sarvasya lōkasya
mahēndravaruṇōpamaḥ ।
rāmō dāṡarathiṡṡīmān
praviṣṭō daṇḍakāvanam ।
lakṣmaṇēna saha bhrātrā
vaidēhyā cāpi bhāryayā ।
tasya bhāryā janasthānāt
rāvaṇēna hṛtā balāt ॥
Rāma, the son of Daṡaratha, the king of all worlds,
who is comparable to Mahēndra and Varuṇa,
came to the Daṇḍaka Vana along with
his brother Lakshmaṇa and wife Vaidēhi.
And his wife was carried off forcibly
by Rāvaṇa from Janasthāna.
4.52.6 வீரஸ்தஸ்ய ஸகா ராஜ்ஞ:
ஸுக்ரீவோ நாம வாநர: ।
ராஜா வாநரமுக்யாநாம்
யேந ப்ரஸ்தாபிதா வயம் ॥
vīrastasya sakhā rājñaḥ
sugrīvō nāma vānaraḥ ।
rājā vānaramukhyānām
yēna prasthāpitā vayam ॥
Sugreeva, a valiant Vānara, who sent us,
is a friend of that king and
he himself is the king of the Vānara chiefs.
4.52.7-8 அகஸ்த்யசரிதாமாஸாம்
தக்ஷிணாம் யமரக்ஷிதாம் ।
ஸஹைபிர்வாநரைர்கோரை:
அங்கதப்ரமுகைர்வயம் ।
ராவணம் ஸஹிதாஸ்ஸர்வே
ராக்ஷஸம் காமரூபிணம் ।
ஸீதயா ஸஹ வைதேஹ்யா
மார்கத்வமிதி சோதிதா: ॥
agastyacaritāmāṡām
dakṣiṇāṃ yamarakṣitām ।
sahaibhirvānarairghōraiḥ
aṅgadapramukhairvayam ।
rāvaṇaṃ sahitāssarvē
rākṣasaṃ kāmarūpiṇam ।
sītayā saha vaidēhyā
mārgadhvamiti cōditāḥ ॥
We, including the prominent Vānaras
such as Aṅgada, have been bidden
to search for Seetā, the princess of Vidēha
and Rāvaṇa and all other Rakshasas
who can take any form at will,
in the southerly direction
that is protected by Yama
and is treaded by Agastya.
4.52.9 விசித்ய து வயம் ஸர்வே
ஸமக்ராம் தக்ஷிணாம் திஸம் ।
பரிஸ்ராந்தா புபுக்ஷிதா
வ்ருக்ஷமூலமுபாஸ்ரிதா: ॥
vicitya tu vayaṃ sarvē
samagrāṃ dakṣiṇāṃ diṡam ।
pariṡrāntā bubhukṣitā
vṛkṣamūlamupāṡritāḥ ॥
Having searched the entire South,
we were exhausted and became hungry,
and rested at the base of a tree.
4.52.10 விவர்ணவதநாஸ்ஸர்வே
ஸர்வே த்யாநபராயணா: ।
நாதிகச்சாமஹே பாரம்
மக்நாஸ்சிந்தாமஹார்ணவே ॥
vivarṇavadanāssarvē
sarvē dhyānaparāyaṇāḥ ।
nādhigacchāmahē pāram
magnāṡcintāmahārṇavē ॥
Our faces turning pale and
our minds lost in brooding
we were sunk in an ocean of grief,
unable to reach its other shore.
4.52.11 சாரயந்தஸ்ததஸ்சக்ஷு:
த்ருஷ்டவந்தோ மஹத்பிலம் ।
லதாபாதபஸஞ்ச்சந்நம்
திமிரேண ஸமாவ்ருதம் ॥
cārayantastataṡcakṣuḥ
dṛṣṭavantō mahadbilam ।
latāpādapasañcchannam
timirēṇa samāvṛtam ॥
Then when we looked around,
we saw this great cave,
covered with trees and vines
and enveloped in darkness.
4.52.12 அஸ்மாத்தம்ஸா ஜலக்லிந்நா:
பக்ஷைஸ்ஸலிலரேணுபி: ।
குரராஸ்ஸாரஸாஸ்சைவ
நிஷ்பதந்தி பதத்ரிண: ॥
asmāddhaṃsā jalaklinnāḥ
pakṣaissalilarēṇubhiḥ ।
kurarāssārasāṡcaiva
niṣpatanti patatriṇaḥ ॥
Many birds, swans, Kuraras, Sārasas
were coming out of it, their
wings wet and smeared with drops of water.
4.52.13 ஸாத்வத்ர ப்ரவிஸாமேதி
மயா தூக்தா: ப்லவங்கமா: ।
தேஷாமபி ஹி ஸர்வேஷாம்
அநுமாநமுபாகதம் ॥
sādhvatra praviṡāmēti
mayā tūktāḥ plavaṅgamāḥ ।
tēṣāmapi hi sarvēṣām
anumānamupāgatam ॥
I have told the Vānaras, ‘Well, we shall go in here!’
and all of them also, hoped for the same (water).
4.52.14-15a அஸ்மிந்நிபதிதா: ஸர்வேऽ -
ப்யத கார்யத்வராந்விதா: ।
ததோ காடம் நிபதிதா
க்ருஹ்ய ஹஸ்தௌ பரஸ்பரம் ।
இதம் ப்ரவிஷ்டாஸ்ஸஹஸா
பிலம் திமிரஸம்வ்ருதம் ॥
asminnipatitāḥ sarvē' -
pyatha kāryatvarānvitāḥ ।
tatō gāḍhaṃ nipatitā
gṛhya hastau parasparam ।
idaṃ praviṣṭāssahasā
bilaṃ timirasaṃvṛtam ॥
Spurred by the urgency of the work,
all of us set ourselves to do the same.
Holding each other’s hands firmly,
we entered this cave enveloped in darkness,
without losing any more time.
4.52.15b-16a ஏதந்ந: கார்யமேதேந
க்ருத்யேந வயமாகதா: ।
த்வாம் சைவோபகதாஸ்ஸர்வே
பரித்யூநா புபுக்ஷிதா: ।
ētannaḥ kāryamētēna
kṛtyēna vayamāgatāḥ ।
tvāṃ caivōpagatāssarvē
paridyūnā bubhukṣitāḥ ।
This is the business that brought us here.
Extremely weak and famished, all of us sought you out.
4.52.16b-17a ஆதித்யதர்மதத்தாநி
மூலாநி ச பலாநி ச ।
அஸ்மாபிருபபுக்தாநி
புபுக்ஷாபரிபீடிதை: ।
ātithyadharmadattāni
mūlāni ca phalāni ca ।
asmābhirupabhuktāni
bubhukṣāparipīḍitaiḥ ।
Extremely distraught with hunger,
we devoured the roots and fruits given by you
in the good spirit of hospitality.
4.52.17b-18a யத்த்வயா ரக்ஷிதாஸ்ஸர்வே
ம்ரியமாணா புபுக்ஷயா ।
ப்ரூஹி ப்ரத்யுபகாரார்தம்
கிம் தே குர்வந்து வாநரா: ।
yattvayā rakṣitāssarvē
mriyamāṇā bubhukṣayā ।
brūhi pratyupakārārtham
kiṃ tē kurvantu vānarāḥ ।
You saved all of us from dying of hunger.
What can the Vānaras do to return your favor?
4.52.18b-19a ஏவமுக்தா து ஸர்வஜ்ஞா
வாநரைஸ்தைஸ்ஸ்வயம்ப்ரபா ।
ப்ரத்யுவாச ததஸ்ஸர்வாந்
இதம் வாநரயூதபாந் ।
ēvamuktā tu sarvajñā
vānaraistaissvayaṃprabhā ।
pratyuvāca tatassarvān
idaṃ vānarayūthapān ।
Thus spoken by those Vānaras,
Swayaṃprabha, who was omniscient,
responded to all of those chiefs of Vānaras:
4.52.19b-20a ஸர்வேஷாம் பரிதுஷ்டாऽஸ்மி
வாநராணாம் தரஸ்விநாம் ।
சரந்த்யா மம தர்மேண
ந கார்யமிஹ கேநசித் ।
sarvēṣāṃ parituṣṭā'smi
vānarāṇāṃ tarasvinām ।
carantyā mama dharmēṇa
na kāryamiha kēnacit ।
O mighty strong Vānaras!
I am extremely pleased with all of you.
I have merely followed my Dharma.
There is nothing I need here.
4.52.20b-21a ஏவமுக்தஸ்ஸுபம் வாக்யம்
தாபஸ்யா தர்மஸம்ஹிதம் ।
உவாச ஹநுமாந்வாக்யம்
தாமநிந்திதசேஷ்டிதாம் ॥
ēvamuktaṡṡubhaṃ vākyam
tāpasyā dharmasaṃhitam ।
uvāca hanumānvākyam
tāmaninditacēṣṭitām ॥
When that Tapasvi said those good words
that were truly in the spirit of Dharma,
Hanumān said these words to her, of blemishless conduct:
4.52.21b-22 ஸரணம் த்வாம் ப்ரபந்நா ஸ்ம:
ஸர்வே வை தர்மசாரிணீம் ।
ய: க்ருதஸ்ஸமயோऽஸ்மாகம்
ஸுக்ரீவேண மஹாத்மநா ।
ஸ ச காலோ ஹ்யதிக்ராந்தோ
பிலே ச பரிவர்ததாம் ॥
ṡaraṇaṃ tvāṃ prapannā smaḥ
sarvē vai dharmacāriṇīm ।
yaḥ kṛtassamayō'smākam
sugrīvēṇa mahātmanā ।
sa ca kālō hyatikrāntō
bilē ca parivartatām ॥
O you, who adhere to Dharma!
All of us now seek your help.
The time given to us by Mahātma Sugreeva
has elapsed while we bided our time in this cave.
4.52.23 ஸா த்வமஸ்மாத்பிலாத்கோஸ்மாந்
உத்தாரயிதுமர்ஹஸி ।
தஸ்மாத்ஸுக்ரீவவசநாத்
அதிக்ராந்தாந்கதாயுஷ: ।
த்ராதுமர்ஹஸி நஸ்ஸர்வாந்
ஸுக்ரீவபயஸஙகிதாந் ॥
sā tvamasmādbilādghōsmān
uttārayitumarhasi ।
tasmātsugrīvavacanāt
atikrāntāngatāyuṣaḥ ।
trātumarhasi nassarvān
sugrīvabhayaṡaṅakitān ॥
You should help us get out of this cave.
Otherwise, by violating the command of Sugreeva,
we can consider our days to be numbered.
Please save all of us who are afraid of Sugreeva.
4.52.24 மஹச்சகார்யமஸ்மாபி:
கர்தவ்யம் தர்மசாரிணி ।
தச்சாபி ந க்ருதம் கார்யம்
அஸ்மாபிரிஹ வாஸிபி: ॥
mahaccakāryamasmābhiḥ
kartavyaṃ dharmacāriṇi ।
taccāpi na kṛtaṃ kāryam
asmābhiriha vāsibhiḥ ॥
O you who live according to Dharma!
We have a huge task ahead of us.
We cannot perform that task remaining here.
4.52.25 ஏவமுக்தா ஹநுமதா
தாபஸீ வாக்யமப்ரவீத் ।
ஜீவதா துஷ்கரம் மந்யே
ப்ரவிஷ்டேந நிவர்திதும் ॥
ēvamuktā hanumatā
tāpasī vākyamabravīt ।
jīvatā duṣkaraṃ manyē
praviṣṭēna nivartitum ॥
Requested thus by Hanumān,
the Tapasvi said these words:
Once entered, it is near impossible
to get out (of this cave) alive.
4.52.26 தபஸஸ்துப்ரபாவேந
நியமோபார்ஜிதேந ச ।
ஸர்வாநேவ பிலாதஸ்மாத்
தாரயிஷ்யாமி வாநராந் ॥
tapasastuprabhāvēna
niyamōpārjitēna ca ।
sarvānēva bilādasmāt
tārayiṣyāmi vānarān ॥
I shall help all of you out of this cave
with the power of Tapa I have earned
by strict adherence to observances.
4.52.27 நிமீலயத சக்ஷூம்ஷி
ஸர்வே வாநரபுங்கவா: ।
ந ஹி நிஷ்க்ரமிதும் ஸக்யம்
அநிமீலிதலோசநை: ॥
nimīlayata cakṣūṃṣi
sarvē vānarapuṅgavāḥ ।
na hi niṣkramituṃ ṡakyam
animīlitalōcanaiḥ ॥
O bulls among Vānaras!
All of you please close your eyes.
No one can get out of here
without their eyes closed.
4.52.28 ததோநிமீலிதாஸ்ஸர்வே
ஸுகுமாராங்குலை: கரை: ।
ஸஹஸாऽபிததுர்த்ருஷ்டிம்
ஹ்ருஷ்டா கமநகாங்க்ஷயா ॥
tatōnimīlitāssarvē
sukumārāṅgulaiḥ karaiḥ ।
sahasā'pidadhurdṛṣṭim
hṛṣṭā gamanakāṅkṣayā ॥
Delighted, and wanting to get out,
they immediately closed their eyes
with their hands and delicate fingers.
4.52.29 வாநராஸ்து மஹாத்மாநோ
ஹஸ்தருத்தமுகாஸ்ததா ।
நிமேஷாந்தரமாத்ரேண
பிலாதுத்தாரிதாஸ்தயா ॥
vānarāstu mahātmānō
hastaruddhamukhāstadā ।
nimēṣāntaramātrēṇa
bilāduttāritāstayā ॥
Then the mighty Vānaras,
their faces covered by their hands,
were transported out of the cave by her instantly.
4.52.30 உவாசஸர்வாம்ஸ்தாம்ஸ்தத்ர
தாபஸீ தர்மசாரிணீ ।
நிஸ்ஸ்ருதாந்விஷமாத்தஸ்மாத்
ஸமாஸ்வாஸ்யேதமப்ரவீத் ॥
uvācasarvāṃstāṃstatra
tāpasī dharmacāriṇī ।
nissṛtānviṣamāttasmāt
samāṡvāsyēdamabravīt ॥
And the Tapasvi, who was wedded to Dharma,
cheered up the Vānaras who were
relieved from their predicament, and said:
4.52.31-32 ஏஷ விந்த்யோ கிரிஸ்ஸ்ரீமாந்
நாநாத்ருமலதாயுத: ।
ஏஷ ப்ரஸ்ரவணஸ்ஸைல:
ஸாகரோऽயம் மஹோததி: ।
ஸ்வஸ்தி வோऽஸ்து கமிஷ்யாமி
பவநம் வாநரர்ஷபா: ।
இத்யுக்த்வா தத்பிலம் ஸ்ரீமத்
ப்ரவிவேஸ ஸ்வயம்ப்ரபா ॥
ēṣa vindhyō giriṡṡrīmān
nānādrumalatāyutaḥ ।
ēṣa prasravaṇaṡṡailaḥ
sāgarō'yaṃ mahōdadhiḥ ।
svasti vō'stu gamiṣyāmi
bhavanaṃ vānararṣabhāḥ ।
ityuktvā tadbilaṃ ṡrīmat
pravivēṡa svayamprabhā ॥
‘This is the auspicious Vindhya range
covered with many a tree and creeper;
and this other is the Prasravaṇa mountain,
and there is the vast ocean.
And now, O bulls among Vānaras,
may all be well with you, I shall go home!’
And with these words Swayaṃprabha
re-entered that auspicious cave.
இத்யார்ஷே வால்மீகீயே
ஸ்ரீமத்ராமாயணே ஆதிகாவ்யே
கிஷ்கிந்தாகாண்டே த்விபஞ்சாஸஸ்ஸர்க: ॥
ityārṣē vālmīkīyē
ṡrīmadrāmāyaṇē ādikāvyē
kiṣkindhākāṇḍē dvipañcāṡassargaḥ ॥
Thus concludes the fifty second Sarga
in Kishkindhā Kāṇḍa of the glorious Rāmāyaṇa,
the first ever poem of humankind,
composed by Maharshi Vālmeeki.
You have completed reading 11035 Ṡlōkas out of ~24,000 Ṡlōkas of Vālmeeki Rāmāyaṇa.
Meaning, notes and commentary by: Krishna Sharma.