Tweet
Kishkindha Kaanda - Sarga 13
In this Sarga, Rāma, Lakshmaṇa, Sugreeva, and the other Vānaras, Hanumān, Nala, Neela and Tāra return to Kishkindhā seeing the hills, the streams, the trees, the ponds, the birds, the deer, the boars, the elephants and such on their way.
On their way, they also see a beautiful Āṡrama. Sugreeva tells Rāma that seven great Munis lived there, who after observing severe discipline and feeding only on air once in a week for seven hundred years, had ascended to heaven with their mortal bodies. Rāma and Lakshmaṇa pay obeisance to those Ṛshis.
All of them, after travelling a long distance, reach Kishkindhā, to kill the enemy.
4.13.1 ருஷ்யமூகாத்ஸ தர்மாத்மா
கிஷ்கிந்தாம் லக்ஷ்மணாக்ரஜ: ।
ஜகாம ஸஹஸுக்ரீவோ
வாலிவிக்ரமபாலிதாம் ॥
ṛṣyamūkātsa dharmātmā
kiṣkindhāṃ lakṣmaṇāgrajaḥ ।
jagāma sahasugrīvō
vālivikramapālitām ॥
He, the elder brother of Lakshmaṇa, the Dharmātma
went along with Sugreeva from Ṛshyamūka
to Kishkindhā that was protected by Vāli’s prowess.
4.13.2 ஸமுத்யம்ய மஹச்சாபம்
ராம: காஞ்சநபூஷிதம் ।
ஸராம்ஸ்சாதித்யஸங்காஸாந்
க்ருஹீத்வா ரணஸாதகாந் ॥
samudyamya mahaccāpam
rāmaḥ kāñcanabhūṣitam ।
ṡarāṃṡcādityasaṅkāṡān
gṛhītvā raṇasādhakān ॥
Rāma readied himself by taking the
great bow that was adorned with gold,
and arrows shining like sun,
that ensured victory in a fight.
4.13.3 அக்ரதஸ்து யயௌ தஸ்ய
ராகவஸ்ய மஹாத்மந: ।
ஸுக்ரீவ: ஸம்ஹதக்ரீவோ
லக்ஷ்மணஸ்ச மஹாபல: ॥
agratastu yayau tasya
rāghavasya mahātmanaḥ ।
sugrīvaḥ saṃhatagrīvō
lakṣmaṇaṡca mahābalaḥ ॥
The mighty strong Lakshmaṇa and
Sugreeva of strong neck
went ahead of Rāghava, the Mahātma.
4.13.4 ப்ருஷ்டதோ ஹநுமாந்வீரோ
நலோ நீலஸ்ச வீர்யவாந் ।
தாரஸ்சைவ மஹாதேஜா
ஹரியூதபயூதப: ॥
pṛṣṭhatō hanumānvīrō
nalō nīlaṡca vīryavān ।
tāraṡcaiva mahātējā
hariyūthapayūthapaḥ ॥
Behind him went Hanumān the Veera,
Nala, Neela of great valor and
the mighty strong Tāra, the commander
of the captains of the Vānaras.
4.13.5 தே வீக்ஷமாணா வ்ருக்ஷாம்ஸ்ச
பலபாராவலம்பிந: ।
ப்ரஸந்நாம்புவஹாஸ்சைவ
ஸரிதஸ்ஸாகரங்கமா: ॥
tē vīkṣamāṇā vṛkṣāṃṡca
phalabhārāvalambinaḥ ।
prasannāmbuvahāṡcaiva
saritassāgaraṅgamāḥ ॥
They proceeded looking at the trees
bowing with the weight of fruit,
streams carrying fresh and clear water
heading to join the sea,
4.13.6 கந்தராணி ச ஸைலாம்ஸ்ச
நிர்தராணி குஹாஸ்ததா ।
ஸிகராணி ச முக்யாநி
தரீஸ்ச ப்ரியதர்ஸநா: ॥
kandarāṇi ca ṡailāṃṡca
nirdarāṇi guhāstathā ।
ṡikharāṇi ca mukhyāni
darīṡca priyadarṡanāḥ ॥
caverns, hills, hollows, caves,
great lofty peaks, lovely gorges,
4.13.7-8 வைடூர்யவிமலை: தோயை:
பத்மைஸ்சாகோஸகுட்மலை: ।
ஸோபிதாம்த்ஸஜலாந்மார்கே
தடாகாம்ஸ்சாவலோகயந் ।
காரண்டைஸ்ஸாரஸைர்ஹம்ஸை:
வஞ்ஜுலைர்ஜலகுக்குடை: ।
சக்ரவாகைஸ்ததா சாந்யை:
ஸகுநை: ப்ரதிநாதிதாந் ॥
vaiḍhūryavimalaiḥ tōyaiḥ
padmaiṡcākōṡakuṭmalaiḥ ।
ṡōbhitāṃtsajalānmārgē
taṭākāṃṡcāvalōkayan ।
kāraṇḍaissārasairhaṃsaiḥ
vañjulairjalakukkuṭaiḥ ।
cakravākaistathā cānyaiḥ
ṡakunaiḥ pratināditān ॥
and seeing on their way ponds
resplendent with water as clear as lazulite,
with lotus buds that were just opening,
reverberating with the sounds of
Kāraṇḍa, Sārasa, Haṃsas, Vañjulas,
water moor-hens, Cakravākas and other birds,
4.13.9 ம்ருதுஸஷ்பாங்குராஹாராந்
நிர்பயாந்வநகோசராந் ।
சரதஸ்ஸர்வதௌऽபஸ்யந்
ஸ்தலீஷு ஹரிணாந் ஸ்திதாந் ॥
mṛduṡaṣpāṅkurāhārān
nirbhayānvanagōcarān ।
caratassarvatau'paṡyan
sthalīṣu hariṇān sthitān ॥
and seeing deer that roam in the Vana and
feed on the most tender shoots of grass
grazing, standing here and there, knowing no fear,
4.13.10 தடாகவைரிணஸ்சாபி
ஸுக்லதந்தவிபூஷிதாந் ।
கோராநேகசராந்வந்யாந்
வராஹாந்கூலகாதிந: ॥
taṭākavairiṇaṡcāpi
ṡukladantavibhūṣitān ।
ghōrānēkacarānvanyān
varāhānkūlaghātinaḥ ॥
dreadful wild boars that roam alone
adorned with white tusks that
pound the banks of ponds and remain a menace to them,
4.13.11 மத்தாந்கிரிதடோத்க்ருஷ்டாந்
பர்வதாநிவ ஜங்கமாந் ।
வாரணாந்வாரிதப்ரக்யாந்
மஹீரேணுஸமுக்ஷிதாந் ॥
mattāngiritaṭōtkṛṣṭān
parvatāniva jaṅgamān ।
vāraṇānvāridaprakhyān
mahīrēṇusamukṣitān ॥
elephants in rut covered with dust,
huge like black clouds, like moving mountains,
tearing apart the mountains sides,
4.13.12 வநே வநசராம்ஸ்சாந்யாந்
கேசராம்ஸ்ச விஹங்கமாந் ।
பஸ்யந்தஸ்த்வரிதா ஜக்மு:
ஸுக்ரீவவஸவர்திந: ॥
vanē vanacarāṃṡcānyān
khēcarāṃṡca vihaṅgamān ।
paṡyantastvaritā jagmuḥ
sugrīvavaṡavartinaḥ ॥
and seeing in that Vana many other
kinds of beasts that roam in it
and many birds that traverse the sky.
Thus all of them, who abided by the
command of Sugreeva, went ahead.
4.13.13 தேஷாம் து கச்சதாம் தத்ர
த்வரிதம் ரகுநந்தந: ।
த்ருமஷண்டம் வநம் த்ருஷ்ட்வா
ராமஸ்ஸுக்ரீவமப்ரவீத் ॥
tēṣāṃ tu gacchatāṃ tatra
tvaritaṃ raghunandanaḥ ।
drumaṣaṇḍaṃ vanaṃ dṛṣṭvā
rāmassugrīvamabravīt ॥
As they moved along, Rāma, the delight of Raghus
said to Sugreeva, looking at the Vana
dense with a cluster of trees:
4.13.14 ஏஷ மேக இவாகாஸே
வ்ருக்ஷஷண்ட: ப்ரகாஸதே ।
மேகஸங்காதவிபுல:
பர்யந்தகதலீவ்ருத: ॥
ēṣa mēgha ivākāṡē
vṛkṣaṣaṇḍaḥ prakāṡatē ।
mēghasaṅghātavipulaḥ
paryantakadalīvṛtaḥ ॥
This cluster of trees, surrounded by banana plants
big and wide like a cluster of clouds
is splendid like clouds in the sky.
4.13.15 கிமேதத் ஜ்ஞாதுமிச்சாமி
ஸகே கௌதூஹலம் ஹி மே ।
கௌதூஹலாபநயநம்
கர்துமிச்சாம்யஹம் த்வயா ॥
kimētat jñātumicchāmi
sakhē kautūhalaṃ hi mē ।
kautūhalāpanayanam
kartumicchāmyahaṃ tvayā ॥
What is this, my friend? I am very curious to know.
I wish you would satisfy my curiosity!
4.13.16 தஸ்ய தத்வசநம் ஸ்ருத்வா
ராகவஸ்ய மஹாத்மந: ।
கச்சந்நேவாசசக்ஷேऽத
ஸுக்ரீவஸ்தந்மஹத்வநம் ॥
tasya tadvacanaṃ ṡrutvā
rāghavasya mahātmanaḥ ।
gacchannēvācacakṣē'tha
sugrīvastanmahadvanam ॥
Hearing those words of Rāghava the Mahātma,
Sugreeva spoke about that great Vana
as they kept moving along.
4.13.17 ஏதத்ராகவ விஸ்தீர்ணம்
ஆஸ்ரமம் ஸ்ரமநாஸநம் ।
உத்யாநவநஸம்பந்நம்
ஸ்வாதுமூலபலோதகம் ॥
ētadrāghava vistīrṇam
āṡramaṃ ṡramanāṡanam ।
udyānavanasampannam
svādumūlaphalōdakam ॥
This is a large Āṡrama, O Rāghava,
with many well-tended gardens
full of sweet roots, fruits and water,
that relieves one’s fatigue instantaneously.
4.13.18 அத்ர ஸப்தஜநா நாம
முநயஸ்ஸம்ஸ்ரிதவ்ரதா: ।
ஸப்தைவாஸந்நத:ஸீர்ஷா
நியதம் ஜலஸாயிந: ॥
atra saptajanā nāma
munayassaṃṡritavratāḥ ।
saptaivāsannadhaḥṡīrṣā
niyataṃ jalaṡāyinaḥ ॥
Seven Munis who were known as ‘Seven’ men,
who observed arduous and strict discipline
including standing on their heads
and lying on the water, used to live there.
4.13.19 ஸப்தராத்ரக்ருதாஹாரா
வாயுநாசலவாஸிந: ।
திவம் வர்ஷஸதைர்யாதா:
ஸப்தபி: ஸகலேபரா: ॥
saptarātrakṛtāhārā
vāyunācalavāsinaḥ ।
divaṃ varṣaṡatairyātāḥ
saptabhiḥ sakalēbarāḥ ॥
The seven of them, staying completely still
and feeding on air but once in a week,
ascended to heaven with their mortal bodies,
after seven hundred years had passed.
4.13.20 தேஷாமேவம் ப்ரபாவேந
த்ருமப்ராகாரஸம்வ்ருதம் ।
ஆஸ்ரமம் ஸுதுராதர்ஷம்
அபி ஸேந்த்ரைஸ்ஸுராஸுரை: ॥
tēṣāmēvaṃ prabhāvēna
drumaprākārasaṃvṛtam ।
āṡramaṃ sudurādharṣam
api sēndraissurāsuraiḥ ॥
Because of their spiritual powers,
this Āṡrama, walled by trees, is unassailable
even by Suras headed by Indra and by Asuras.
4.13.21 பக்ஷிணோ வர்ஜயந்த்யேதத்
ததாऽந்யே வநசாரிண: ।
விஸந்தி மோஹாத்யேऽப்யத்ர
நிவர்தந்தே ந தே புந: ॥
pakṣiṇō varjayantyētat
tathā'nyē vanacāriṇaḥ ।
viṡanti mōhādyē'pyatra
nivartantē na tē punaḥ ॥
Birds and other wild creatures avoid it;
those who in their folly enter it do not return.
4.13.22 விபூஷணரவாஸ்தத்ர
ஸ்ரூயந்தே ஸகலாக்ஷரா: ।
தூர்யகீதஸ்வநாஸ்சாத்ர
கந்தோ திவ்யஸ்ச ராகவ ॥
vibhūṣaṇaravāstatra
ṡrūyantē sakalākṣarāḥ ।
tūryagītasvanāṡcātra
gandhō divyaṡca rāghava ॥
The sound of jingling ornaments and
and sweet syllables is heard coming from there,
as well as sounds of songs and windpipes.
Also, O Rāghava, heavenly fragrance breaths around.
4.13.23 த்ரேதாக்நயோऽபி தீப்யந்தே
தூமோ ஹ்யேஷ ப்ரத்ருஸ்யதே ।
வேஷ்டயந்நிவ வ்ருக்ஷாக்ராந்
கபோதாங்காருணோ கந: ॥
trētāgnayō'pi dīpyantē
dhūmō hyēṣa pradṛṡyatē ।
vēṣṭayanniva vṛkṣāgrān
kapōtāṅgāruṇō ghanaḥ ॥
The three sacred fires are apparently blazing there,
for, the smoke, grey like the pigeon’s body,
can be seen enveloping the tree-tops.
4.13.24 ஏதே வ்ருக்ஷா: ப்ரகாஸந்தே
தூமஸம்ஸக்தமஸ்தகா: ।
மேகஜாலப்ரதிச்சந்நா
வைடூர்யகிரயோ யதா ॥
ētē vṛkṣāḥ prakāṡantē
dhūmasaṃsaktamastakāḥ ।
mēghajālapraticchannā
vaiḍhūryagirayō yathā ॥
And these trees, with smoke hovering on their tops,
shine like lazulite mountains covered by masses of clouds.
4.13.25 குரு ப்ரணாமம் தர்மாத்மந்
தேஷாமுத்திஸ்ய ராகவ ।
லக்ஷ்மணேந ஸஹ ப்ராத்ரா
ப்ரயத: ஸம்யதாஞ்ஜலி: ॥
kuru praṇāmaṃ dharmātman
tēṣāmuddiṡya rāghava ।
lakṣmaṇēna saha bhrātrā
prayataḥ saṃyatāñjaliḥ ॥
O Rāghava! O Dharmātma!
Please prostrate, along with Lakshmaṇa,
devoutly with palms joined, thinking of them!
4.13.26 ப்ரணமந்தி ஹி யே தேஷாம்
முநீநாம் பாவிதாத்மநாம் ।
ந தேஷாமஸுபம் கிஞ்சித்
ஸரீரே ராம த்ருஸ்யதே ॥
praṇamanti hi yē tēṣām
munīnāṃ bhāvitātmanām ।
na tēṣāmaṡubhaṃ kiñcit
ṡarīrē rāma dṛṡyatē ॥
O Rāma! Those who pay obeisance
to those self-realized Ṛshis
are not touched in the least by bodily ills.
4.13.27 ததோ ராமஸ்ஸஹ ப்ராத்ரா
லக்ஷ்மணேந க்ருதாஞ்ஜலி: ।
ஸமுத்திஸ்ய மஹாத்மாந்
தாந்ருஷீநப்யவாதயத் ॥
tatō rāmassaha bhrātrā
lakṣmaṇēna kṛtāñjaliḥ ।
samuddiṡya mahātmān
tānṛṣīnabhyavādayat ॥
Then Rāma, along with his brother Lakshmaṇa
paid obeisance to those great Ṛshis with joined palms.
4.13.28 அபிவாத்ய து தர்மாத்மா
ராமோ ப்ராதா ச லக்ஷ்மண: ।
ஸுக்ரீவோ வாநராஸ்சைவ
ஜக்முஸம்ஹ்ருஷ்டமாநஸா: ॥
abhivādya tu dharmātmā
rāmō bhrātā ca lakṣmaṇaḥ ।
sugrīvō vānarāṡcaiva
jagmusaṃhṛṣṭamānasāḥ ॥
Rāma the Dharmātma, his brother Lakshmaṇa,
Sugreeva and the Vānaras, after paying obeisance,
went ahead feeling better in their hearts.
4.13.29 தே கத்வா தூரமத்வாநம்
தஸ்மாத்ஸப்தஜநாஸ்ரமாத் ।
தத்ருஸுஸ்தாம் துராதர்ஷாம்
கிஷ்கிந்தாம் வாலிபாலிதாம் ॥
tē gatvā dūramadhvānam
tasmātsaptajanāṡramāt ।
dadṛṡustāṃ durādharṣām
kiṣkindhāṃ vālipālitām ॥
Leaving the Āṡrama of ‘Seven’ men
and after travelling a long distance,
they saw the invincible Kishkindhā
that was under the protection of Vāli.
4.13.30 ததஸ்து ராமாநுஜராமவாநரா:
ப்ரக்ருஹ்ய ஸஸ்த்ராண்யுதிதாக்ர்யதேஜஸ: ।
புரீம் ஸுரேஸாத்மஜவீர்யபாலிதாம்
வதாய ஸத்ரோ: புநராகதாஸ்த்விஹ ॥
tatastu rāmānujarāmavānarāḥ
pragṛhya ṡastrāṇyuditāgryatējasaḥ ।
purīṃ surēṡātmajavīryapālitāṃ
vadhāya ṡatrōḥ punarāgatāstviha ॥
Thus the younger brother of Rāma,
Rāma and Sugreeva, taking the Ṡastras,
their fiery valor triggered to the fore,
returned to the city protected by
the prowess of the son of the lord of Suras,
to kill the enemy.
இத்யார்ஷே வால்மீகீயே
ஸ்ரீமத்ராமாயணே ஆதிகாவ்யே
கிஷ்கிந்தாகாண்டே த்ரயோதஸஸ்ஸர்க: ॥
ityārṣē vālmīkīyē
ṡrīmadrāmāyaṇē ādikāvyē
kiṣkindhākāṇḍē trayōdaṡassargaḥ ॥
Thus concludes the thirteenth Sarga
in Kishkindhā Kāṇḍa of the glorious Rāmāyaṇa,
the first ever poem of humankind,
composed by Maharshi Vālmeeki.