Tweet
Ayodhya Kaanda - Sarga 77
In this Sarga, Bharata, for the well being of his father who had attained an ethereal body, honors Brāhmaṇas with copious amounts of money, food, clothing and other things.
Bharata and Ṡatrughna go to the funeral pyre on the thirteenth day, and seeing no traces of the body left except for a few bones, cry bitterly.
Vasishṭha and Sumantra console them and the officials hasten them to complete the remaining ceremonies.
2.77.1 ததோ தஸாஹேऽதிகதே க்ருதஸௌசோ ந்ருபாத்மஜ: ।
த்வாதஸேऽஹநி ஸம்ப்ராப்தே ஸ்ராத்தகர்மாண்யகாரயத் ॥
tatō daṡāhē'tigatē kṛtaṡaucō nṛpātmajaḥ ।
dvādaṡē'hani samprāptē ṡrāddhakarmāṇyakārayat ॥
After the passing of ten days
the prince ceremonially purified himself,
and performed Ṡrāddha ceremonies on the twelfth day.
2.77.2 ப்ராஹ்மணேப்யோ ததௌ ரத்நம் தநமந்நம் ச புஷ்கலம் ।
வாஸாம்ஸி ச மஹார்ஹாணி ரத்நாநி விவிதாநி ச ॥
brāhmaṇēbhyō dadau ratnaṃ dhanamannaṃ ca puṣkalam ।
vāsāṃsi ca mahārhāṇi ratnāni vividhāni ca ॥
(On that occasion) he honored
Brāhmaṇas with copious amounts of
money, food, precious stones, clothing
and a variety of exquisite gems.
2.77.3 பாஸ்திகம் பஹு ஸுக்லம் ச காஸ்சாபி ஸதஸஸ்ததா ।
தாஸீதாஸம் ச யாநம் ச வேஸ்மாநி ஸுமஹாந்தி ச ॥
ப்ராஹ்மணேப்யோ ததௌ புத்ரோ ராஜ்ஞஸ்தஸ்யௌர்த்வதைஹிகம் ।
bāstikaṃ bahu ṡuklaṃ ca gāṡcāpi ṡataṡastathā ।
dāsīdāsaṃ ca yānaṃ ca vēṡmāni sumahānti ca ॥
brāhmaṇēbhyō dadau putrō rājñastasyaurdhvadaihikam ।
The son gave to Brāhmaṇas herds of white goats,
hundreds of cows, servants and servant-maids,
vehicles and big houses on this occasion of
the king assuming an ethereal body of the upper worlds.
2.77.4-5 தத: ப்ரபாதஸமயே திவஸேऽத த்ரயோதஸே ॥
விலலாப மஹாபாஹுர்பரதஸ்ஸோகமூர்சித: ।
ஸப்தாபிஹிதகண்டஸ்து ஸோதநார்தமுபாகத: ॥
சிதாமூலே பிதுர்வாக்யமிதமாஹ ஸுது:கித: ।
tataḥ prabhātasamayē divasē'tha trayōdaṡē ॥
vilalāpa mahābāhurbharataṡṡōkamūrchitaḥ ।
ṡabdāpihitakaṇṭhastu ṡōdhanārthamupāgataḥ ॥
citāmūlē piturvākyamidamāha suduḥkhitaḥ ।
At dawn on the thirteenth day,
When he arrived at the funeral pyre of his father
to examine the remnants, Bharata of mighty arm
wept aloud, overwhelmed by grief
and said these words with extreme sadness:
2.77.6 தாத யஸ்மிந்நிஸ்ருஷ்டோऽஹம் த்வயா ப்ராதரி ராகவே ॥
தஸ்மிந்வநம் ப்ரவ்ரஜிதே ஸூந்யே த்யக்தோऽஸ்ம்யஹம் த்வயா ।
tāta yasminnisṛṣṭō'haṃ tvayā bhrātari rāghavē ॥
tasminvanaṃ pravrajitē ṡūnyē tyaktō'smyahaṃ tvayā ।
O father, you had put me in the hands of Rāghava.
With him leaving for the Vana,
you have now left me in a vacuum.
2.77.7 யஸ்யா கதிரநாதாயா: புத்ர: ப்ரவாஜிதோ வநம் ।
தாமம்பாம் தாத கௌஸல்யாம் த்யக்த்வா த்வம் க்வ கதோ ந்ருப ॥
yasyā gatiranāthāyāḥ putraḥ pravājitō vanam ।
tāmambāṃ tāta kausalyāṃ tyaktvā tvaṃ kva gatō nṛpa ॥
O father! O King! Where have you gone,
abandoning mother Kousalyā, who is now like an orphan,
with her son, her sole hope, having been exiled to the forest?
2.77.8 த்ருஷ்ட்வா பஸ்மாருணம் தச்ச தக்தாஸ்தி ஸ்தாநமண்டலம் ॥
பிதுஸ்ஸரீரநிர்வாணம் நிஷ்டநந்விஷஸாத ஸ: ।
dṛṣṭvā bhasmāruṇaṃ tacca dagdhāsthi sthānamaṇḍalam ॥
pituṡṡarīranirvāṇaṃ niṣṭananviṣasāda saḥ ।
Seeing that funeral place red with hot ash and
with no traces of his father’s body left
except for the remaining burnt bones,
he cried at the height of his voice.
2.77.9 ஸ து த்ருஷ்ட்வா ருதந் தீந: பபாத தரணீதலே ॥
உத்தாப்யமாநஸ்ஸக்ரஸ்ய யந்த்ரத்வஜ இவ ச்யுத: ।
sa tu dṛṣṭvā rudan dīnaḥ papāta dharaṇītalē ॥
utthāpyamānaṡṡakrasya yantradhvaja iva cyutaḥ ।
Seeing that, he cried in his extreme dejection
and fell down on the ground like
Indra’s flagstaff whose fasteners have been removed.
2.77.10 அபிபேதுஸ்ததஸ்ஸர்வே தஸ்யாமாத்யாஸ்ஸுசிவ்ரதம் ॥
அந்தகாலே நிபதிதம் யயாதிம்ருஷயோ யதா ।
abhipētustatassarvē tasyāmātyāṡṡucivratam ॥
antakālē nipatitaṃ yayātimṛṣayō yathā ।
Then all his ministers ran up to him
who kept to his vows of purity,
like the sages to Yayāti did,
as he fell when his time (in heaven) was up.
2.77.11 ஸத்ருக்ந ஸ்சாபி பரதம் த்ருஷ்ட்வா ஸோகம் பரிப்லுத: ॥
விஸம்ஜ்ஞோ ந்யபதத்பூமௌ பூமிபாலமநுஸ்மரந் ।
ṡatrughna ṡcāpi bharataṃ dṛṣṭvā ṡōkam pariplutaḥ ॥
visaṃjñō nyapatadbhūmau bhūmipālamanusmaran ।
Ṡatrughna also, seeing Bharata, was overcome with grief
thinking of the King and fell on the ground senseless.
2.77.12 உந்மத்த இவ நிஸ்சேதா விலலாப ஸுது:கித: ॥
ஸ்ம்ருத்வா பிதுர்குணாங்காநி தாநி தாநி ததா ததா ।
unmatta iva niṡcētā vilalāpa suduḥkhitaḥ ॥
smṛtvā piturguṇāṅgāni tāni tāni tathā tathā ।
Like a lunatic who is out of his mind,
he cried with extreme grief recalling
the many virtues of his father that were well known.
2.77.13 மந்தராப்ரபவஸ்தீவ்ர: கைகேயீக்ராஹஸங்குல: ॥
வரதாநமயோऽக்ஷோப்யோऽமஞ்ஜயச்சோகஸாகர: ।
mantharāprabhavastīvraḥ kaikēyīgrāhasaṅkulaḥ ॥
varadānamayō'kṣōbhyō'mañjayacchōkasāgaraḥ ।
This grave and unshakable ocean of grief,
started by Manthara and agitated by
the crocodile that is Kaikēyee,
submerged everyone in the form of irrevocable boons.
2.77.14 ஸுகுமாரம் ச பாலம் ச ஸததம் லாலிதம் த்வயா ॥
க்வ தாத பரதம் ஹித்வா விலபந்தம் கதோ பவாந் ।
sukumāraṃ ca bālaṃ ca satataṃ lālitaṃ tvayā ॥
kva tāta bharataṃ hitvā vilapantaṃ gatō bhavān ।
Where have you gone, O father,
leaving the young Bharata weeping,
whom you have brought up so fondly?
2.77.15 நநு போஜ்யேஷு பாநேஷு வஸ்த்ரேஷ்வாபரணேஷு ச ॥
ப்ரவாரயஸி நஸ்ஸர்வாந் தந்ந: கோऽந்ய: கரிஷ்யதி ।
nanu bhōjyēṣu pānēṣu vastrēṣvābharaṇēṣu ca ॥
pravārayasi nassarvān tannaḥ kō'nyaḥ kariṣyati ।
Did you not delight in pressing upon us
food and drink, clothes and ornaments,
who would do that for us now?
2.77.16 அவதாரணகாலே து ப்ருதிவீ நாவதீர்யதே ॥
யா விஹீநா த்வயா ராஜ்ஞா தர்மஜ்ஞேந மஹாத்மநா ।
avadāraṇakālē tu pṛthivī nāvadīryatē ॥
yā vihīnā tvayā rājñā dharmajñēna mahātmanā ।
Why did the earth, which is bereaved of
you, the King, the Mahatma and the knower of Dharma,
not shatter into pieces, as it should have?
2.77.17 பிதரி ஸ்வர்கமாபந்நே ராமே சாரண்யமாஸ்ரிதே ॥
கிம் மே ஜீவிதஸாமர்த்யம் ப்ரவேக்ஷ்யாமி ஹுதாஸநம் ।
pitari svargamāpannē rāmē cāraṇyamāṡritē ॥
kiṃ mē jīvitasāmarthyaṃ pravēkṣyāmi hutāṡanam ।
With father gone to heaven and Rama taken to the forest,
how can I possibly go on living?
I shall consign myself to the fire.
2.77.18 ஹீநோ ப்ராத்ரா ச பித்ரா ச ஸூந்யாமிக்ஷ்வாகுபாலிதாம் ॥
அயோத்யாம் ந ப்ரவேக்ஷ்யாமி ப்ரவேக்ஷ்யாமி தபோவநம் ।
hīnō bhrātrā ca pitrā ca ṡūnyāmikṣvākupālitām ॥
ayōdhyāṃ na pravēkṣyāmi pravēkṣyāmi tapōvanam ।
With no brothers and father,
I shall not enter the empty Ayōdhyā,
the City that Ikshwākus ruled.
Rather, I shall go to a Vana that is suitable for Tapa.
2.77.19 தயோர்விலபிதம் ஸ்ருத்வா வ்யஸநம் சாந்வவேக்ஷ்ய தத் ॥
ப்ருஸமார்ததரா பூயஸ்ஸர்வஏவாநுகாமிந: ।
tayōrvilapitaṃ ṡrutvā vyasanaṃ cānvavēkṣya tat ॥
bhṛṡamārtatarā bhūyassarvēvānugāminaḥ ।
Hearing their cries and seeing their distress,
everyone who followed them felt very sad again.
2.77.20 ததோ விஷண்ணௌ ஸ்ராந்தௌ ச ஸத்ருக்நபரதாவுபௌ ॥
தரண்யாம் ஸம்வ்யவேஷ்டேதாம் பக்நஸ்ருங்காவிவர்ஷபௌ ।
tatō viṣaṇṇau ṡrāntau ca ṡatrughnabharatāvubhau ॥
dharaṇyāṃ saṃvyavēṣṭētāṃ bhagnaṡṛṅgāvivarṣabhau ।
Both Ṡatrughna and Bharata, dejected and weary,
rolled on the ground like bulls whose horns were broken.
2.77.21 தத: ப்ரக்ருதிமாந்வைத்ய: பிதுரேஷாம் புரோஹித: ॥
வஸிஷ்டோ பரதம் வாக்யமுத்தாப்ய தமுவாச ஹ ।
tataḥ prakṛtimānvaidyaḥ piturēṣāṃ purōhitaḥ ॥
vasiṣṭhō bharataṃ vākyamutthāpya tamuvāca ha ।
Thereupon, Vasishṭha of character and knowledge par excellence,
the Purōhita of their father,
raised up Bharata and said to him:
2.77.22 த்ரயோதஸோऽயம் திவஸ: பிதுர்வ்ருத்தஸ்ய தே விபோ ॥
ஸாவஸேஷாஸ்திநிசயே கிமிஹ த்வம் விலம்பஸே ।
trayōdaṡō'yaṃ divasaḥ piturvṛttasya tē vibhō ॥
sāvaṡēṣāsthinicayē kimiha tvaṃ vilambhasē ।
My lord, it is the thirteenth day
after the death of your father.
Why are you delaying like this here,
when you should be collecting the remaining bones?
2.77.23 த்ரீணி த்வந்த்வாநி பூதேஷு ப்ரவ்ருத்தாந்யவிஸேஷத: ॥
தேஷு சாபரிஹார்யேஷு நைவம் பவிதுமர்ஹஸி ।
trīṇi dvandvāni bhūtēṣu pravṛttānyaviṡēṣataḥ ॥
tēṣu cāparihāryēṣu naivaṃ bhavitumarhasi ।
The three duos prevail over all creatures without exception;
these being irremediable, you must not grieve thus!
The three duos are:
Hunger and thirst, pain and pleasure and old age and death.
2.77.24 ஸுமந்த்ரஸ்சாபி ஸத்ருக்நமுத்தாப்யாபிப்ரஸாத்ய ச ॥
ஸ்ராவயாமாஸ தத்த்வஜ்ஞஸ்ஸர்வபூதபவாபவம் ।
sumantraṡcāpi ṡatrughnamutthāpyābhiprasādya ca ॥
ṡrāvayāmāsa tattvajñassarvabhūtabhavābhavam ।
Sumantra, too, raised up Ṡatrughna and comforted him
speaking on how all beings emerge and disappear,
being the philosopher that he was.
2.77.25 உத்திதௌ ச நரவ்யாக்ரௌ ப்ரகாஸேதே யஸஸ்விநௌ ॥
வர்ஷாதபபரிக்லிநௌ ப்ருதகிந்த்ரத்வஜாவிவ ।
utthitau ca naravyāghrau prakāṡētē yaṡasvinau ॥
varṣātapapariklinau pṛthagindradhvajāviva ।
The two tigers among men, of great renown,
who rose up to their feet, looked like
the flagstaffs of Indra beaten by sun and rain.
2.77.26 அஸ்ரூணி பரிம்ருத்நந்தௌ ரக்தாக்ஷௌ தீநபாஷிணௌ ।
அமாத்யாஸ்த்வரயந்தி ஸ்ம தநயௌ சாபரா: க்ரியா: ॥
aṡrūṇi parimṛdnantau raktākṣau dīnabhāṣiṇau ।
amātyāstvarayanti sma tanayau cāparāḥ kriyāḥ ॥
The officials hastened the sons,
who were wiping the tears from their bloodshot eyes
and were speaking thus pitifully,
to get on with the rest of the ceremonies.
இத்யார்ஷே ஸ்ரீமத்ராமாயணே வால்மீகீயே ஆதிகாவ்யே
அயோத்யாகாண்டே ஸப்தஸப்ததிதமஸ்ஸர்க: ॥
ityārṣē ṡrīmadrāmāyaṇē vālmīkīyē ādikāvyē
ayōdhyākāṇḍē saptasaptatitamassargaḥ ॥
Thus concludes the seventy seventh Sarga
in Ayōdhyā Kāṇḍa of the glorious Rāmāyaṇa,
the first ever poem of humankind,
composed by Vālmeeki.
You have completed reading 5271 Ṡlōkas out of ~24,000 Ṡlōkas of Vālmeeki Rāmāyaṇa.
Meaning, notes and commentary by: Krishna Sharma.