Tweet
Ayodhya Kaanda - Sarga 55
In this Sarga, having spent the night in Bharadwāja’s Āṡrama , Rāma, Lakshmaṇa and Seetā proceed to river Yamuna. Bharadwāja blesses them and gives them directions to Citrakūṭa. There, the brothers build a raft to cross the river and a seat for Seetā to sit on. All of them cross the river and reach a big banyan tree called Ṡyāma. Seetā prays to the river and to the banyan tree and seeks blessings. The three of them travel further, enjoying the beauty of the Vana. They find a flat place on the bank of river Yamuna and rest for the night.
2.55.1 உஷித்வா ரஜநீம் தத்ர ராஜபுத்ராவரிந்தமௌ ।
மஹர்ஷிமபிவாத்யாத ஜக்மதுஸ்தம் கிரிம் ப்ரதி ॥
uṣitvā rajanīṃ tatra rājaputrāvarindamau ।
maharṣimabhivādyātha jagmatustaṃ giriṃ prati ॥
Having spent the night there,
the princes, subduers of the foe,
made their obeisance to the Maharshi,
and proceeded towards the mountain.
2.55.2 தேஷாம் சைவ ஸ்வஸ்த்யயநம் மஹர்ஷி ஸ்ஸ சகார ஹ ।
ப்ரஸ்திதாம்ஸ்சைவ தாந்ப்ரேக்ஷ்ய பிதா புத்ராநிவாந்வகாத் ॥
tēṣāṃ caiva svastyayanaṃ maharṣi ssa cakāra ha ।
prasthitāṃṡcaiva tānprēkṣya pitā putrānivānvagāt ॥
The Maharshi bestowed blessings on them.
Seeing them ready to leave,
he followed them to bid farewell,
as a father would his sons.
2.55.3 தத: ப்ரசக்ரமே வக்தும் வசநம் ஸ மஹாமுநி: ।
பரத்வாஜோ மஹாதேஜா ராமம் ஸத்யபராக்ரமம் ॥
tataḥ pracakramē vaktuṃ vacanaṃ sa mahāmuniḥ ।
bharadvājō mahātējā rāmaṃ satyaparākramam ॥
Then Bharadwāja, the supremely radiant Mahā Muni
said these words to Rāma of truly supreme valor:
2.55.4 கங்காயமுநயோஸ்ஸந்திமாஸாத்ய மநுஜர்ஷபௌ ।
காலிந்தீமநுகச்சேதாம் நதீம் பஸ்சாந்முகாஸ்ரிதாம் ॥
gaṅgāyamunayōssandhimāsādya manujarṣabhau ।
kālindīmanugacchētāṃ nadīṃ paṡcānmukhāṡritām ॥
When you reach the confluence of Gaṅga and Yamuna,
O bulls among men, follow the river Kālindi,
that flows towards the west.
2.55.5-6a அதாऽஸாத்ய து காலிந்தீ ஸீக்ரஸ்ரோதஸமாபகாம் ।
தஸ்யாஸ்தீர்தம் ப்ரசலிதம் புராணம் ப்ரேக்ஷ்ய ராகவௌ ॥
தத்ர யூயம் ப்லவம் க்ருத்வா தரதாம்ஸுமதீம் நதீம் ।
athā'sādya tu kālindī ṡīghrasrōtasamāpagām ।
tasyāstīrthaṃ pracalitaṃ purāṇaṃ prēkṣya rāghavau ॥
tatra yūyaṃ plavaṃ kṛtvā taratāṃṡumatīṃ nadīm ।
While you are by that swift-flowing river Kālindi,
visit its historical and well-trodden banks.
You can make a raft there, O Rāghavas,
to cross that river, the daughter of Sun.
2.55.6b-7 ததோ ந்யக்ரோதமாஸாத்ய மஹாந்தம் ஹரிதச்சதம் ॥
விவ்ருத்தம் பஹுபிர்வ்ருக்ஷை ஸ்ஸ்யாமம் ஸித்தோபஸேவிதம் ।
தஸ்மை ஸீதாஞ்ஜலிம் க்ருத்வா ப்ரயுஞ்ஜீதாஸிஷஸ்ஸிவா: ॥
tatō nyagrōdhamāsādya mahāntaṃ haritacchadam ॥
vivṛddhaṃ bahubhirvṛkṣai ṡṡyāmaṃ siddhōpasēvitam ।
tasmai sītāñjaliṃ kṛtvā prayuñjītāṡiṣaṡṡivāḥ ॥
Then reach the great Banyan tree known as ‘Ṡyāma’
that is fully covered with green leaves
with many mature trees around it,
which is frequented by Siddhas.
May Seetā pray to it with palms joined
and ask for her worthy wishes to be fulfilled.
2.55.8 ஸமாஸாத்ய து தம் வ்ருக்ஷம் வஸேத்வாதிக்ரமேத வா ।
க்ரோஸமாத்ரம் ததோ கத்வா நீலம் த்ரக்ஷ்யத காநநம் ॥
பலாஸபதரீமிஸ்ரம் ரம்யம் வம்ஸைஸ்ச யாமுநை: ।
samāsādya tu taṃ vṛkṣaṃ vasēdvātikramēta vā ।
krōṡamātraṃ tatō gatvā nīlaṃ drakṣyatha kānanam ॥
palāṡabadarīmiṡraṃ ramyaṃ vaṃṡaiṡca yāmunaiḥ ।
When you reach that tree, you may
stay there or proceed further.
Just a Krōṡa beyond, you will see a dark forest,
which is delightful with its abundant growth of
Palāṡa and Badari trees and the
famed bamboo of the Yamuna banks. It is these banks of Yamuna and these famed bamboos, that are amply celebrated in the stories of Krishna and Gōpikas.
2.55.9 ஸ பந்தாஸ்சித்ரகூடஸ்ய கதஸ்ஸுபஹுஸோ மயா ॥
ரம்யோ மார்தவயுக்தஸ்ச வநதாவைர்விவர்ஜித: ।
sa panthāṡcitrakūṭasya gatassubahuṡō mayā ॥
ramyō mārdavayuktaṡca vanadāvairvivarjitaḥ ।
That path leads to Citrakūṭa.
I have travelled by it many times.
It is smooth, pleasant and free of wild fires.
2.55.10 இதி பந்தாநமாவேத்ய மஹர்ஷிஸ்ஸந்யவர்தத ॥
அபிவாத்ய ததேத்யுக்த்வா ராமேண விநிவர்தித: ।
iti panthānamāvēdya maharṣissanyavartata ॥
abhivādya tathētyuktvā rāmēṇa vinivartitaḥ ।
After he described the path,
Rāma saluted him saying ‘I shall do so!’
and requested him to stay while he left.
And the Maharshi stayed back, and Rāma left.
2.55.11 உபாவ்ருத்தே முநௌ தஸ்மிந்ராமோ லக்ஷ்மணமப்ரவீத் ॥
க்ருதபுண்யா: ஸ்ம ஸௌமித்ரே முநிர்யந்நோऽநுகம்பதே ।
upāvṛttē munau tasminrāmō lakṣmaṇamabravīt ॥
kṛtapuṇyāḥ sma saumitrē muniryannō'nukampatē ।
After the Muni turned back, Rāma said to Lakshmaṇa,
“O son of Sumitrā! We must have done Puṇya,
to earn such kindness from the Muni!”
2.55.12 இதி தௌ புருஷவ்யாக்ரௌ மந்த்ரயித்வா மநஸ்விநௌ ।
ஸீதாமேவாக்ரத: க்ருத்வா காலிந்தீம் ஜக்மதுர்நதீம் ॥
iti tau puruṣavyāghrau mantrayitvā manasvinau ।
sītāmēvāgrataḥ kṛtvā kālindīṃ jagmaturnadīm ॥
Those two collected tigers among men,
with Seetā walking in front,
reached river Kālindi, while talking among themselves. Rāma’s plan was for Lakshmaṇa to lead the way (2.52.95). Then how is it that Seetā is walking in the front?
This pattern of following directions not in letter, but in spirit, can be also seen at other instances in Rāmāyaṇa.
For example, in Sarga 26 of Bāla Kāṇḍa, Viṡwāmitra instructs Rāma to kill Tāṭaka. Rāma says that he will do so. But then he first tries to spare her life, since she is a woman, rather than kill her.
2.55.13 அதாऽஸாத்ய து காலிந்தீம் ஸீக்ரஸ்ரோதோவஹாம் நதீம் ।
சிந்தாமாபேதிரே ஸர்வே நதீஜலதிதீர்ஷவ: ॥
athā'sādya tu kālindīṃ ṡīghrasrōtōvahāṃ nadīm ।
cintāmāpēdirē sarvē nadījalatitīrṣavaḥ ॥
Reaching the swift-flowing river Kālindi,
they thought over on how to cross it.
2.55.14 தௌ காஷ்டஸங்காதமதோ சக்ரதுஸ்ஸுமஹாப்லவம் ।
ஸுஷ்கைர்வம்ஸை ஸ்ஸமாஸ்தீர்ணமுஸீரைஸ்ச ஸமாவ்ருதம் ॥
tau kāṣṭhasaṅghātamathō cakratussumahāplavam ।
ṡuṣkairvaṃṡai ssamāstīrṇamuṡīraiṡca samāvṛtam ॥
Then they made a big raft, out of logs of wood,
with dry bamboos laid across and covered with Uṡira roots.
2.55.15 ததோ வேதஸஸாகாஸ்ச ஜம்பூஸாகாஸ்ச வீர்யவாந் ।
சகார லக்ஷ்மணஸ்சித்வா ஸீதாயாஸ்ஸுகமாஸநம் ॥
tatō vētasaṡākhāṡca jambūṡākhāṡca vīryavān ।
cakāra lakṣmaṇaṡchitvā sītāyāssukhamāsanam ॥
Then the strong Lakshmaṇa,
hewing down rattan stalks and the
boughs of rose-apple trees,
made a comfortable seat for Seetā.
2.55.16 தத்ர ஸ்ரியமிவாசிந்த்யாம் ராமோ தாஸரதி: ப்ரியாம் ।
ஈஷத்ஸம்லஜ்ஜமாநாம் தாமத்யாரோபயதப்லவம் ॥
tatra ṡriyamivācintyāṃ rāmō dāṡarathiḥ priyām ।
īṣatsaṃlajjamānāṃ tāmadhyārōpayataplavam ॥
Then Rāma, the son of Daṡaratha,
helped his beloved blushing Seetā,
who resembled goddess Lakshmi herself
in a way beyond imagination, to get on to the raft,. Rāma sees Seetā as goddess Lakshmi incarnate. We will read how Rāvaṇa sees her, in his lustful mind, in the Araṇya Kāṇḍa.
2.55.17 பார்ஸ்வே ச தத்ர வைதேஹ்யா வஸநே பூஷணாநி ச ।
ப்லவே கடிநகாஜம் ச ராமஸ்சக்ரே ஸஹாயுதை: ॥
pārṡvē ca tatra vaidēhyā vasanē bhūṣaṇāni ca ।
plavē kaṭhinakājaṃ ca rāmaṡcakrē sahāyudhaiḥ ॥
And Rāma placed her clothes and ornaments
and also the crowbar and baskets as well as their weapons
by the side of that princess of Vidēha.
2.55.18 ஆரோப்ய ப்ரதமம் ஸீதாம் ஸங்காடம் பரிக்ருஹ்ய தௌ ।
தத ப்ரதேரதுர்யத்தௌ வீரௌ தஸரதாத்மஜௌ ॥
ārōpya prathamaṃ sītāṃ saṅghāṭaṃ parigṛhya tau ।
tata pratēraturyattau vīrau daṡarathātmajau ॥
First getting Seetā on the raft and holding it securely,
the two strong sons of Daṡaratha carefully crossed the stream.
2.55.19-20 காலிந்தீமத்யமாயாதா ஸீதா த்வேநாமவந்தத ।
ஸ்வஸ்தி தேவி! தராமி த்வாம் பாரயே ந்மே பதிர்வ்ரதம் ॥
யக்ஷ்யே த்வாம் கோஸஹஸ்ரேண ஸுராகடஸதேந ச ।
ஸ்வஸ்தி ப்ரத்யாகதே ராமே புரீ மிக்ஷ்வாகுபாலிதாம் ॥
kālindīmadhyamāyātā sītā tvēnāmavandata ।
svasti dēvi! tarāmi tvāṃ pārayē nmē patirvratam ॥
yakṣyē tvāṃ gōsahasrēṇa surāghaṭaṡatēna ca ।
svasti pratyāgatē rāmē purī mikṣvākupālitām ॥
When they were midstream, Seetā prayed to that river Kālindi:
“May I cross you, O goddess, safely!
May my husband fulfill his vow (successfully)!
When Rāma returns safely to the city
that has been ruled by the Ikshwākus,
I shall honor you with a thousand cows
and a hundred pots of liquor!’
2.55.21 காலிந்தீ மத ஸீதா து யாசமாநா க்ருதாஞ்ஜலி: ।
தீரமேவாபிஸம்ப்ராப்தா தக்ஷிணம் வரவர்ணிநீ ॥
kālindī matha sītā tu yācamānā kṛtāñjaliḥ ।
tīramēvābhisamprāptā dakṣiṇaṃ varavarṇinī ॥
As Seetā, of excellent complexion,
was praying thus to Kālindi with joined palms,
they reached the southern bank.
2.55.22 தத ப்லவேநாம்ஸுமதீம் ஸீக்ரகாமூர்மிமாலிநீம் ।
தீரஜை ர்பஹுபிர்வ்ருக்ஷைஸ்ஸந்தேருர்யமுநாம் நதீம் ॥
tata plavēnāṃṡumatīṃ ṡīghragāmūrmimālinīm ।
tīrajai rbahubhirvṛkṣaissantēruryamunāṃ nadīm ॥
Thus they crossed the swift-flowing, wave-wreathed Yamuna,
daughter of the Sun, with its wooded banks.
Yamuna and Kālindi are two names for the same river.
2.55.23 தே தீர்ணா: ப்லவமுத்ஸ்ருஜ்ய ப்ரஸ்தாய யமுநாவநாத் ।
ஸ்யாமம் ந்யக்ரோத மாஸேதுஸ்ஸீதலம் ஹரிதச்சதம் ॥
tē tīrṇāḥ plavamutsṛjya prasthāya yamunāvanāt ।
ṡyāmaṃ nyagrōdha māsēduṡṡītalaṃ haritacchadam ॥
They abandoned the raft after crossing the river.
Then they left the woods by the Yamuna
and reached the banyan tree called Ṡyāma’,
that was fully covered in green leaves, offering cool shade.
2.55.24-25 ந்யக்ரோதம் தமுபாகம்ய வைதேஹீ வாக்யமப்ரவீத் ।
நமஸ்தேऽஸ்து மஹாவ்ருக்ஷ! பாரயேந்மே பதிர்வ்ரதம் ॥
கௌஸல்யாம் சைவ பஸ்யேயம் ஸுமித்ராம் ச யஸஸ்விநீம் ।
இதி ஸீதாऽஞ்ஜலிம் க்ருத்வா பர்யகச்சத்வநஸ்பதிம் ॥
nyagrōdhaṃ tamupāgamya vaidēhī vākyamabravīt ।
namastē'stu mahāvṛkṣa! pārayēnmē patirvratam ॥
kausalyāṃ caiva paṡyēyaṃ sumitrāṃ ca yaṡaṡvinīm ।
iti sītā'ñjaliṃ kṛtvā paryagacchadvanaspatim ॥
Upon reaching that banyan tree,
the princess of Vidēha said the following words,
while circumambulating the tree with folded hands:
“Salutations to you, O majestic tree!
May my husband fulfill his vow (successfully)!
And may we (return safely to) see
Kousalyā and the renowned Sumitrā!”
2.55.26 அவலோக்ய ததஸ்ஸீதாமாயாசந்தீமநிந்திதாம் ।
தயிதாம் ச விதேயாம் ச ராமோ லக்ஷ்மணமப்ரவீத் ॥
avalōkya tatassītāmāyācantīmaninditām ।
dayitāṃ ca vidhēyāṃ ca rāmō lakṣmaṇamabravīt ॥
Looking at that Seetā, the irreproachable one,
so dear to him and so ready to fall in with his wishes,
as she thus prayed, Rāma said to Lakshmaṇa:
2.55.27 ஸீதாமாதாய கச்சத்வமக்ரதோ பரதாநுஜ ।
ப்ருஷ்டதோऽஹம் கமிஷ்யாமி ஸாயுதோ த்விபதாம் வர ॥
sītāmādāya gacchatvamagratō bharatānuja ।
pṛṣṭhatō'haṃ gamiṣyāmi sāyudhō dvipadāṃ vara ॥
Go in front, O younger brother of Bharata, taking Seetā with you.
I shall follow from behind, with the weapons, O best of men.
2.55.28 யத்யத்பலம் ப்ரார்தயதே புஷ்பம் வா ஜநகாத்மஜா ।
தத்தத்ப்ரதத்யா வைதேஹ்யா யத்ராऽஸ்யா ரமதே மந: ॥
yadyatphalaṃ prārthayatē puṣpaṃ vā janakātmajā ।
tattatpradadyā vaidēhyā yatrā'syā ramatē manaḥ ॥
Whatever fruit or flower
the princess of Vidēha, the daughter of Janaka,
asks for or would delight in, give that to her!
2.55.29 கச்சதோऽஸ்து தயோர்மத்யே பபூவ ஜநகாத்மஜா ।
மாதங்கயோர்மத்யகதா ஸுபா நாகவதூரிவ ॥
gacchatō'stu tayōrmadhyē babhūva janakātmajā ।
mātaṅgayōrmadhyagatā ṡubhā nāgavadhūriva ॥
Walking between those two,
the daughter of Janaka looked like a
beautiful cow-elephant between two tuskers.
2.55.30 ஏகைகம் பாதபம் குல்மம் லதாம் வா புஷ்பஸாலிநீம் ।
அத்ருஷ்டபூர்வாம் பஸ்யந்தீ ராமம் பப்ரச்ச ஸாऽபலா ॥
ēkaikaṃ pādapaṃ gulmaṃ latāṃ vā puṣpaṡālinīm ।
adṛṣṭapūrvāṃ paṡyantī rāmaṃ papraccha sā'balā ॥
That delicate one (Seetā) asked Rāma
about every tree, bush and flowering creeper
whenever she saw one,
which she had never seen before.
2.55.31 ரமணீயாந்பஹுவிதாந்பாதபாந்குஸுமோத்கடாந் ।
ஸீதாவசநஸம்ரப்த ஆநயாமாஸ லக்ஷ்மண: ॥
ramaṇīyānbahuvidhānpādapānkusumōtkaṭān ।
sītāvacanasaṃrabdha ānayāmāsa lakṣmaṇaḥ ॥
And Lakshmaṇa, excited by Seetā’s words (of curiosity),
brought her (the branches of) many beautiful trees
laden with clusters of blooms.
2.55.32 விசித்ரவாலுகஜலாம் ஹம்ஸஸாரஸநாதிதாம் ।
ரேமே ஜநகராஜஸ்ய ஸுதா ப்ரேக்ஷ்ய ததா நதீம் ॥
vicitravālukajalāṃ haṃsasārasanāditām ।
rēmē janakarājasya sutā prēkṣya tadā nadīm ॥
And the daughter of Janaka rejoiced
at the sight of the enchanting sands and waters of the river,
resounding with the cries of swans and Sārasa birds.
2.55.33 க்ரோஸமாத்ரம் ததோ கத்வா ப்ராதரௌ ராமலக்ஷ்மணௌ ।
பஹூந்மேத்யாந்ம்ருகாந்ஹத்வா சேரதுர்யமுநாவநே ॥
krōṡamātraṃ tatō gatvā bhrātarau rāmalakṣmaṇau ।
bahūnmēdhyānmṛgānhatvā cēraturyamunāvanē ॥
After going for a Krōṡa further in that Vana by Yamuna,
the brothers Rāma and Lakshmaṇa killed
many meaty animals and ate them.
2.55.34 விஹ்ருத்ய தே பர்ஹிணபூகநாதிதே
ஸுபே வநே வாநரவாரணாயுதே ।
ஸமம் நதீவப்ரமுபேத்ய ஸம்மதம்
நிவாஸ மாஜக்மு ரதீநதர்ஸநா: ॥
vihṛtya tē barhiṇapūganāditē
ṡubhē vanē vānaravāraṇāyutē ।
samaṃ nadīvapramupētya sammataṃ
nivāsa mājagmu radīnadarṡanāḥ ॥
With no trace of dejection on their faces,
they roamed in that splendid Vana
filled with the sounds of flocks of peacocks,
teaming with monkeys and elephants.
And then they reached a flat and comfortable area
on the banks of the river, and rested.
இத்யார்ஷே ஸ்ரீமத்ராமாயணே வால்மீகீயே ஆதிகாவ்யே
அயோத்யாகாண்டே பஞ்சபஞ்சாஸஸ்ஸர்க: ॥
ityārṣē ṡrīmadrāmāyaṇē vālmīkīyē ādikāvyē
ayōdhyākāṇḍē pañcapañcāṡassargaḥ ॥
Thus concludes the fifty fifth Sarga
in Ayōdhyā Kāṇḍa of the glorious Rāmāyaṇa,
the first ever poem of humankind,
composed by Vālmeeki.