Tweet
Ayodhya Kaanda - Sarga 9
In this Sarga, convinced by Manthara that she and her son Bharata would have a miserable life should Rāma become the king, Kaikēyee asks Manthara for a way out.
Manthara reminds Kaikēyee of the two boons given to her by her husband during the war between Dēvas and Asuras. She tells her to claim those two boons, by asking that Rāma be sent to the Vana and Bharata be consecrated as the crown-prince.
Manthara explains that once Rāma is out of the picture, Bharata will be able to establish himself. Manthara also tells the modus operandi to Kaikēyee; to remove her ornaments, to lie down on the bare floor in the anger chamber, etc. and to persist till her husband agrees.
Kaikēyee feels grateful and exhilarated with the idea and praises Manthara. She goes to the extreme saying that either she would die or Rāma would be exiled to the Vana.
2.9.1 ஏவமுக்தா து கைகேயீ க்ரோதேந ஜ்வலிதாநநா ।
தீர்கமுஷ்ணம் விநிஸ்வஸ்ய மந்தராமிதமப்ரவீத் ॥
ēvamuktā tu kaikēyī krōdhēna jvalitānanā ।
dīrghamuṣṇaṃ viniṡvasya mantharāmidamabravīt ॥
Hearing this, Kaikēyee, with her face burning in rage,
said to Manthara heaving a long and burning sigh:
2.9.2 அத்ய ராமமித: க்ஷிப்ரம் வநம் ப்ரஸ்தாபயாம்யஹம் ।
யௌவராஜ்யே ச பரதம் க்ஷிப்ரமேவாபிஷேசயே ॥
adya rāmamitaḥ kṣipraṃ vanaṃ prasthāpayāmyaham ।
yauvarājyē ca bharataṃ kṣipramēvābhiṣēcayē ॥
This very day I shall send Rāma away to the forest,
and I shall consecrate Bharata as the crown-prince.
2.9.3 இதம் த்விதாநீம் ஸம்பஸ்ய கேநோபாயேந மந்தரே ।
பரத: ப்ராப்நுயாத்ராஜ்யம் ந து ராம: கதஞ்சந ॥
idaṃ tvidānīṃ sampaṡya kēnōpāyēna mantharē ।
bharataḥ prāpnuyādrājyaṃ na tu rāmaḥ kathañcana ॥
Think about an Upāya, Manthara, by which
Bharata gains the kingdom, and not Rāma, by any means!
2.9.4 ஏவமுக்தா தயா தேவ்யா மந்தரா பாபதர்ஸிநீ ।
ராமார்தமுபஹிம்ஸந்தீ கைகேயீமிதமப்ரவீத் ॥
ēvamuktā tayā dēvyā mantharā pāpadarṡinī ।
rāmārthamupahiṃsantī kaikēyīmidamabravīt ॥
Having thus been asked by her mistress,
the evil minded Manthara said these words
that would ruin Rāma’s prospects:
2.9.5 ஹந்தேதாநீம் ப்ரவக்ஷ்யாமி கைகேயி! ஸ்ரூயதாம் ச மே ।
யதா தே பரதோ ராஜ்யம் புத்ர: ப்ராப்ஸ்யதி கேவலம் ॥
hantēdānīṃ pravakṣyāmi kaikēyi! ṡrūyatāṃ ca mē ।
yathā tē bharatō rājyaṃ putraḥ prāpsyati kēvalam ॥
Ah, good! Now listen, Kaikēyee, I will tell you
how your son Bharata alone gets the kingdom!
2.9.6 கிம் ந ஸ்மரஸி கைகேயி! ஸ்மரந்தீ வா நிகூஹஸே ।
யதுச்யமாநமாத்மார்தம் மத்தஸ்த்வம் ஸ்ரோதுமிச்சஸி ॥
kiṃ na smarasi kaikēyi! smarantī vā nigūhasē ।
yaducyamānamātmārthaṃ mattastvaṃ ṡrōtumicchasi ॥
Well, don’t you remember, Kaikēyee?
Or you remember, but choose not to say!
Or, you just like to hear me say what might serve your purpose?
2.9.7 மயோச்யமாநம் யதி தே ஸ்ரோதும் சந்தோ விலாஸிநி! ।
ஸ்ரூயதாமபிதாஸ்யாமி ஸ்ருத்வா சாபி விம்ருஸ்யதாம் ॥
mayōcyamānaṃ yadi tē ṡrōtuṃ chandō vilāsini! ।
ṡrūyatāmabhidhāsyāmi ṡrutvā cāpi vimṛṡyatām ॥
Dear playful! If it pleases you to hear me say,
listen, I will tell you. And after listening,
think through it seriously!
2.9.8 ஸ்ருத்வைவம் வசநம் தஸ்யா மந்தராயாஸ்து கைகேயீ ।
கிஞ்சிதுத்தாய ஸயநாத்ஸ்வாஸ்தீர்ணாதிதமப்ரவீத் ॥
ṡrutvaivaṃ vacanaṃ tasyā mantharāyāstu kaikēyī ।
kiñcidutthāya ṡayanātsvāstīrṇādidamabravīt ॥
Hearing those words of Manthara, Kaikēyee
rose half-way from her well spread bed and said:
2.9.9 கதய த்வம் மமோபாயம் கேநோபாயேந மந்தரே! ।
பரத: ப்ராப்நுயாத்ராஜ்யம் ந து ராம: கதஞ்சந ॥
kathaya tvaṃ mamōpāyaṃ kēnōpāyēna mantharē! ।
bharataḥ prāpnuyādrājyaṃ na tu rāmaḥ kathañcana ॥
O Manthara! Tell me the Upāya, by which
Bharata will get the kingdom, and Rāma, by no means!
2.9.10 ஏவமுக்தா தயா தேவ்யா மந்தரா பாபதர்ஸிநீ ।
ராமார்தமுபஹிம்ஸந்தீ குப்ஜா வசநமப்ரவீத் ॥
ēvamuktā tayā dēvyā mantharā pāpadarṡinī ।
rāmārthamupahiṃsantī kubjā vacanamabravīt ॥
Having thus been asked by her mistress,
Manthara, the humpback, with her evil vision,
said these words that would ruin Rāma’s prospects:
2.9.12 தவ தைவாஸுரே யுத்தே ஸஹ ராஜர்ஷிபி: பதி: ।
அகச்சத்த்வாமுபாதாய தேவராஜஸ்ய ஸாஹ்யக்ருத் ॥
திஸமாஸ்தாய வை தேவி! தக்ஷிணாம் தண்டகாந்ப்ரதி ।
வைஜயந்தமிதி க்யாதம் புரம் யத்ர திமித்வஜ: ॥
tava daivāsurē yuddhē saha rājarṣibhiḥ patiḥ ।
agacchattvāmupādāya dēvarājasya sāhyakṛt ॥
diṡamāsthāya vai dēvi! dakṣiṇāṃ daṇḍakānprati ।
vaijayantamiti khyātaṃ puraṃ yatra timidhvajaḥ ॥
O Mistress, during the time of war between Dēvas and Asuras,
your husband went to the assistance of the king of the Dēvas
along with other Rājarshis, and took you along with him.
He set off towards the southern region of Dandakāraṇya
to a renowned city called Vaijayanta where Timidhvaja lived.
2.9.13 ஸ ஸம்பர இதி க்யாதஸ்ஸதமாயோ மஹாஸுர: ।
ததௌ ஸக்ரஸ்ய ஸங்க்ராமம் தேவஸங்கைரநிர்ஜித: ॥
sa ṡambara iti khyātaṡṡatamāyō mahāsuraḥ ।
dadau ṡakrasya saṅgrāmaṃ dēvasaṅghairanirjitaḥ ॥
That mighty Asura, who was a master of every kind of magic,
was well known as Ṡambara.
He could not be vanquished by the many hosts of Dēvas
and he fought a tough battle with Ṡakra.
2.9.14 தஸ்மிந்மஹதி ஸங்க்ராமே புருஷாந்க்ஷதவிக்ஷதாந் ।
ராத்ரௌ ப்ரஸுப்தாந்க்நந்தி ஸ்ம தரஸாऽऽஸாத்ய ராக்ஷஸா: ॥
tasminmahati saṅgrāmē puruṣānkṣatavikṣatān ।
rātrau prasuptānghnanti sma tarasā''sādya rākṣasāḥ ॥
In that great battle, the Rākshasas used to
descend in the darkness of the night and kill
the sleeping and wounded men by brute force.
2.9.15 தத்ராகரோந்மஹத்யுத்தம் ராஜா தஸரதஸ்ததா ।
அஸுரைஸ்ச மஹாபாஹுஸ்ஸஸ்த்ரைஸ்ச ஸகலீக்ருத: ॥
tatrākarōnmahadyuddhaṃ rājā daṡarathastadā ।
asuraiṡca mahābāhuṡṡastraiṡca ṡakalīkṛtaḥ ॥
Then, the mighty armed King Daṡaratha had a fierce fight there.
His body was torn to pieces by the Ṡastras of the Asuras.
2.9.16 அபவாஹ்ய த்வயா தேவி! ஸங்க்ராமாந்நஷ்டசேதந: ।
தத்ராபி விக்ஷதஸ்ஸஸ்த்ரை: பதிஸ்தே ரக்ஷிதஸ்த்வயா ॥
apavāhya tvayā dēvi! saṅgrāmānnaṣṭacētanaḥ ।
tatrāpi vikṣataṡṡastraiḥ patistē rakṣitastvayā ॥
My mistress! Then he fell unconscious and
you carried him away from the battle field.
Even there, he was saved by you when attacked with Ṡastras.
2.9.17-18a துஷ்டேந தேந தத்தௌ தே த்வௌ வரௌ ஸுபதர்ஸநே! ।
ஸ த்வயோக்த: பதிர்தேவி யதேச்சேயம் ததா வரௌ ।
க்ருஹ்ணீயாமிதி தத்தேந ததேத்யுக்தம் மஹாத்மநா ॥
tuṣṭēna tēna dattau tē dvau varau ṡubhadarṡanē! ।
sa tvayōktaḥ patirdēvi yadēcchēyaṃ tadā varau ।
gṛhṇīyāmiti tattēna tathētyuktaṃ mahātmanā ॥
Then, O endearing one, you were given two boons by him.
O mistress, you then said to your husband,
that you would receive those boons when you want them.
And that Mahātma said ‘so be it!’
2.9.18b-19 அநபிஜ்ஞாம்ஹ்யஹம் தேவி! த்வயைவ கதிதா புரா ।
கதைஷா தவ து ஸ்நேஹாந்மநஸா தார்யதே மயா ।
ராமாபிஷேகஸம்பாராந்நிக்ருஹ்ய விநிவர்தய ॥
anabhijñāmhyahaṃ dēvi! tvayaiva kathitā purā ।
kathaiṣā tava tu snēhānmanasā dhāryatē mayā ।
rāmābhiṣēkasambhārānnigṛhya vinivartaya ॥
O mistress, I was indeed unaware of this!
It was you who told me about this long time ago!
I retained in my mind what you mentioned out of friendship.
Insist, and stop the preparations for Rāma’s consecration!
2.9.20 தௌ வரௌ யாச பர்தாரம் பரதஸ்யாபிஷேசநம் ।
ப்ரவ்ராஜநம் ச ராமஸ்ய த்வம் வர்ஷாணி சதுர்தஸ ॥
tau varau yāca bhartāraṃ bharatasyābhiṣēcanam ।
pravrājanaṃ ca rāmasya tvaṃ varṣāṇi caturdaṡa ॥
Claim those two boons from your husband:
Coronation of Bharata and banishment of Rāma for fourteen years!
2.9.21 சதுர்தஸ ஹி வர்ஷாணி ராமே ப்ரவ்ராஜிதே வநம் ।
ப்ரஜாபாவகதஸ்நேஹஸ்ஸ்திர: புத்ரோ பவிஷ்யதி ॥
caturdaṡa hi varṣāṇi rāmē pravrājitē vanam ।
prajābhāvagatasnēhassthiraḥ putrō bhaviṣyati ॥
When Rāma is in exile in the Vanas for fourteen years,
your son will be firmly established by winning
the hearts of people by his affection.
2.9.22 க்ரோதாகாரம் ப்ரவிஸ்யாऽத்ய க்ருத்தேவாஸ்வபதேஸ்ஸுதே! ।
ஸேஷ்வாऽநந்தர்ஹிதாயாம் த்வம் பூமௌ மலிநவாஸிநீ ॥
krōdhāgāraṃ praviṡyā'dya kruddhēvāṡvapatēssutē! ।
ṡēṣvā'nantarhitāyāṃ tvaṃ bhūmau malinavāsinī ॥
Go to the anger chamber, O daughter of Aṡwapati,
and lie down on the bare floor wearing soiled garments
as though you were in a rage!
2.9.23 மாஸ்மைநம் ப்ரத்யுதீக்ஷேதா மா சைநமபிபாஷதா: ।
ருதந்தீ சாபி தம் த்ருஷ்ட்வா ஜகத்யாம் ஸோகலாலஸா ॥
māsmainaṃ pratyudīkṣēthā mā cainamabhibhāṣathāḥ ।
rudantī cāpi taṃ dṛṣṭvā jagatyāṃ ṡōkalālasā ॥
Do not look at him! Do not talk to him!
continue to weep in full grief,
lying on the floor, when you see him!
2.9.24 தயிதா த்வம் ஸதா பர்துரத்ர மே நாஸ்தி ஸம்ஸய: ।
த்வத்க்ருதே ஸ மஹாராஜோ விஸேதபி ஹுதாஸநம் ॥
dayitā tvaṃ sadā bharturatra mē nāsti saṃṡayaḥ ।
tvatkṛtē sa mahārājō viṡēdapi hutāṡanam ॥
That you are your husband’s beloved wife is beyond any doubt.
For your sake, the emperor would even jump into burning fire.
2.9.25 ந த்வாம் க்ரோதயிதும் ஸக்தோ ந க்ர்ருத்தாம் ப்ரத்யுதீக்ஷிதும் ।
தவ ப்ரியார்தம் ராஜா ஹி ப்ராணாநபி பரித்யஜேத் ॥
na tvāṃ krōdhayituṃ ṡaktō na krṛddhāṃ pratyudīkṣitum ।
tava priyārthaṃ rājā hi prāṇānapi parityajēt ॥
He simply cannot bring himself to
make you angry or see you being angry.
The king would not even heSeetāte
to give up his life to please you.
2.9.26 ந ஹ்யதிக்ரமிதும் ஸக்தஸ்தவ வாக்யம் மஹீபதி: ।
மந்தஸ்வபாவே புத்யஸ்வ ஸௌபாக்யபலமாத்மந: ॥
na hyatikramituṃ ṡaktastava vākyaṃ mahīpatiḥ ।
mandasvabhāvē budhyasva saubhāgyabalamātmanaḥ ॥
The king is not capable of transgressing your words.
Ye diffident, know the power of your conjugal relationship!
2.9.27 மணிமுக்தம் ஸுவர்ணாநி ரத்நாநி விவிதாநி ச ।
தத்யாத்தஸரதோ ராஜா மாஸ்ம தேஷு மந: க்ருதா: ॥
maṇimuktaṃ suvarṇāni ratnāni vividhāni ca ।
dadyāddaṡarathō rājā māsma tēṣu manaḥ kṛthāḥ ॥
King Daṡaratha might offer you gems and pearls,
gold and precious stones of many kinds;
you must not be tempted by them.
2.9.28 யௌ தௌ தைவாஸுரே யுத்தே வரௌ தஸரதோऽததாத் ।
தௌ ஸ்மாரய மஹாபாகே! ஸோऽர்தோ ந த்வாமதிக்ரமேத் ॥
yau tau daivāsurē yuddhē varau daṡarathō'dadāt ।
tau smāraya mahābhāgē! sō'rthō na tvāmatikramēt ॥
O blessed one! Remind Daṡaratha of the two boons
he gave during the war between Dēvas and Asuras.
Do not get sidetracked from your goal!
2.9.29 யதாது தே வரம் தத்யாத்ஸ்வயமுத்தாப்ய ராகவ: ।
வ்யவஸ்தாப்ய மஹாராஜம் த்வமிமம் வ்ருணுயா வரம் ॥
yadātu tē varaṃ dadyātsvayamutthāpya rāghavaḥ ।
vyavasthāpya mahārājaṃ tvamimaṃ vṛṇuyā varam ॥
Only after that descendant of Raghu agrees to
grant those boons and personally lifts you up,
and only after that emperor settles down,
may you ask for these boons:
2.9.30 ராமம் ப்ரவ்ராஜயாரண்யே நவ வர்ஷாணி பஞ்ச ச ।
பரத: க்ரியதாம் ராஜா ப்ருதிவ்யா: பார்திவர்ஷப: ॥
rāmaṃ pravrājayāraṇyē nava varṣāṇi pañca ca ।
bharataḥ kriyatāṃ rājā pṛthivyāḥ pārthivarṣabhaḥ ॥
“O majestic among the rulers of lands!
May Rāma be sent in exile for nine and five years!
May Bharata be made the king of this land!”
2.9.31 சதுர்தஸ ஹி வர்ஷாணி ராமே ப்ரவ்ராஜிதே வநம் ।
ரூடஸ்ச க்ருதமூலஸ்ச ஸேஷம் ஸ்தாஸ்யதி தே ஸுத: ॥
caturdaṡa hi varṣāṇi rāmē pravrājitē vanam ।
rūḍhaṡca kṛtamūlaṡca ṡēṣaṃ sthāsyati tē sutaḥ ॥
In the fourteen years that Rāma is exiled to the Vanas,
your son will grow strong and develop roots,
so that he can stay firmly forever.
2.9.32 ராமப்ரவ்ராஜநம் சைவ தேவி! யாசஸ்வ தம் வரம் ।
ஏவம் ஸித்த்யந்தி புத்ரஸ்ய ஸர்வார்தாஸ்தவ பாமிநி! ॥
rāmapravrājanaṃ caiva dēvi! yācasva taṃ varam ।
ēvaṃ siddhyanti putrasya sarvārthāstava bhāmini! ॥
Only by asking him the boon for Rāma’s exile,
O queen, O lovely woman,
will all interests of your son be secured.
2.9.33 ஏவம் ப்ரவ்ராஜிதஸ்சைவ ராமோऽராமோ பவிஷ்யதி ।
பரதஸ்ச ஹதாமித்ரஸ்தவ ராஜா பவிஷ்யதி ॥
ēvaṃ pravrājitaṡcaiva rāmō'rāmō bhaviṣyati ।
bharataṡca hatāmitrastava rājā bhaviṣyati ॥
By being in exile, Rāma will lose all his charisma.
Bharata will become the king, thus getting rid of his rival!
2.9.34-35a யேந காலேந ராமஸ்ச வநாத்ப்ரத்யாகமிஷ்யதி ।
தேந காலேந புத்ரஸ்தே க்ருதமூலோ பவிஷ்யதி ।
ஸுக்ருஹீதமநுஷ்யஸ்ச ஸுஹ்ருத்பிஸ்ஸார்தமாத்மவாந் ॥
yēna kālēna rāmaṡca vanātpratyāgamiṣyati ।
tēna kālēna putrastē kṛtamūlō bhaviṣyati ।
sugṛhītamanuṣyaṡca suhṛdbhissārdhamātmavān ॥
By the time Rāma returns from the forest,
your wise son will develop roots
by attracting friends and getting people on his side.
2.9.35b-36a ப்ராப்தகாலம் நு மந்யேऽஹம் ராஜாநம் வீதஸாத்வஸா ।
ராமாபிஷேகஸங்கல்பாந்நிக்ருஹ்ய விநிவர்தய ॥
prāptakālaṃ nu manyē'haṃ rājānaṃ vītasādhvasā ।
rāmābhiṣēkasaṅkalpānnigṛhya vinivartaya ॥
I think the king is at the fag-end of his life.
Insist, without any heSeetātion,
to change his intention of consecrating Rāma.
2.9.36b-38a அநர்தமர்தரூபேண க்ராஹிதா ஸா ததஸ்தயா ।
ஹ்ருஷ்டா ப்ரதீதா கைகேயீ மந்தராமிதமப்ரவீத் ।
ஸா ஹி வாக்யேந குப்ஜாயா: கிஸோரீவோத்பதம் கதா ।
கைகேயீ விஸ்மயம் ப்ராப்தா பரம் பரமதர்ஸநா ॥
anarthamartharūpēṇa grāhitā sā tatastayā ।
hṛṣṭā pratītā kaikēyī mantharāmidamabravīt ।
sā hi vākyēna kubjāyāḥ kiṡōrīvōtpathaṃ gatā ।
kaikēyī vismayaṃ prāptā paraṃ paramadarṡanā ॥
The otherwise mature Kaikēyee,
completely mesmerized by those words of the humpback,
treaded the wrong path, like a lass.
Having mistaken the detrimental as beneficial,
the convinced Kaikēyee, then, said to Manthara in delight:
2.9.38b-39a குப்ஜே த்வாம் நாபிஜாநாமி ஸ்ரேஷ்டாம் ஸ்ரேஷ்டாபிதாயிநீம் ।
ப்ருதிவ்யாமஸி குப்ஜாநாமுத்தமா புத்திநிஸ்சயே ॥
kubjē tvāṃ nābhijānāmi ṡrēṣṭhāṃ ṡrēṣṭhābhidhāyinīm ।
pṛthivyāmasi kubjānāmuttamā buddhiniṡcayē ॥
I never realized, O humpback,
that you are so good at deliberating and counseling.
You are the best among humpbacks in this world!
2.9.39b-40a த்வமேவ து மமாऽர்தேஷு நித்யயுக்தா ஹிதைஷிணீ ।
நாஹம் ஸமவபுத்யேயம் குப்ஜே! ராஜ்ஞஸ்சிகீர்ஷிதம் ॥
tvamēva tu mamā'rthēṣu nityayuktā hitaiṣiṇī ।
nāhaṃ samavabudhyēyaṃ kubjē! rājñaṡcikīrṣitam ॥
You alone have constantly been guarding my interests,
and seeking my welfare. I wouldn’t have otherwise
known the intentions of the King, O humpback!
2.9.40b-41a ஸந்தி துஸ்ஸம்ஸ்திதா: குப்ஜா வக்ரா: பரமதாருணா: ।
த்வம் பத்மமிவ வாதேந ஸந்நதா ப்ரியதர்ஸநா ॥
santi dussaṃsthitāḥ kubjā vakrāḥ paramadāruṇāḥ ।
tvaṃ padmamiva vātēna sannatā priyadarṡanā ॥
There are many deformed humpbacks
who are absolutely ugly and crooked.
But, you are winsome like a lotus swayed by the breeze!
2.9.41b-42a உரஸ்தேऽபிநிவிஷ்டம் வை யாவத்ஸ்கந்தாத் ஸமுந்நதம் ।
அதஸ்தாச்சோதரம் ஸாதம் ஸுநாபமிவ லஜ்ஜிதம் ॥
urastē'bhiniviṣṭaṃ vai yāvatskandhāt samunnataṃ ।
adhastāccōdaraṃ ṡātaṃ sunābhamiva lajjitam ॥
Your tight breasts rise as high as your shoulder,
while the belly below, with its beautiful navel,
seems to have shrunk as though it had been shamed.
2.9.42b-43a பரிபூர்ணம் து ஜகநம் ஸுபீநௌ ச பயோதரௌ ।
விமலேந்துஸமம் வக்த்ரமஹோராஜஸி மந்தரே! ॥
paripūrṇaṃ tu jaghanaṃ supīnau ca payōdharau ।
vimalēndusamaṃ vaktramahōrājasi mantharē! ॥
But your hip is ample and your breasts are rounded and full.
And your face is like the bright moon.
O Manthara, my goodness, you are simply gorgeous!
2.9.43b-44a ஜகநம் தவ நிர்குஷ்டம் ரஸநாதாமஸோபிதம் ।
ஜங்கே ப்ருஸமுபந்யஸ்தே பாதௌ சாப்யாயதாவுபௌ ॥
jaghanaṃ tava nirghuṣṭaṃ raṡanādāmaṡōbhitam ।
jaṅghē bhṛṡamupanyastē pādau cāpyāyatāvubhau ॥
Adorned with the girdle, your hip rings musically.
Your shanks are nicely curved and your feet are long.
2.9.44b-45a த்வமாயதாப்யாம் ஸக்திப்யாம் மந்தரே! க்ஷௌமவாஸிநீ ।
அக்ரதோ மம கச்சந்தீ ராஜஹம்ஸீவ ராஜஸே ॥
tvamāyatābhyāṃ sakthibhyāṃ mantharē! kṣaumavāsinī ।
agratō mama gacchantī rājahaṃsīva rājasē ॥
With your long thighs and clad in silks,
O Manthara, you looking splendid
walking in front of me like a royal swan!
2.9.45b-46a ஆஸந்யாஸ்ஸம்பரே மாயாஸ்ஸஹஸ்ரமஸுராதிபே ।
ஸர்வாஸ்த்வயி நிவிஷ்டாஸ்தா பூயஸ்சாந்யாஸ்ஸஹஸ்ரஸ: ॥
āsanyāṡṡambarē māyāssahasramasurādhipē ।
sarvāstvayi niviṣṭāstā bhūyaṡcānyāssahasraṡaḥ ॥
Ṡambara, the Asura had a thousand tricks with him.
All of them, and thousands more are lodged in you.
2.9.46b-47a தவேதம் ஸ்தகு யத்தீர்கம் ரதகோணமிவாயதம் ।
மதய: க்ஷத்ரவித்யாஸ்ச மாயாஸ்சாத்ர வஸந்தி தே ॥
tavēdaṃ sthagu yaddīrghaṃ rathaghōṇamivāyatam ।
matayaḥ kṣatravidyāṡca māyāṡcātra vasanti tē ॥
That long hump of yours,
which is high like the tower of a chariot,
is indeed, a storehouse of ideas, political skills and tricks.
2.9.47b-48a அத்ர தே ப்ரதிமோக்ஷ்யாமி மாலாம் குப்ஜே! ஹிரண்மயீம் ।
அபிஷிக்தே ச பரதே ராகவே ச வநம் கதே ॥
atra tē pratimōkṣyāmi mālāṃ kubjē! hiraṇmayīm ।
abhiṣiktē ca bharatē rāghavē ca vanaṃ gatē ॥
I must decorate it with a golden chain, O humpback,
after Bharata is consecrated and Rāghava goes to Vana!
2.9.48b-49a ஜாத்யேந ச ஸுவர்ணேந ஸுநிஷ்டப்தேந மந்தரே! ।
லப்தார்தா ச ப்ரதீதா ச லேபயிஷ்யாமி தே ஸ்தகு ॥
jātyēna ca suvarṇēna suniṣṭaptēna mantharē! ।
labdhārthā ca pratītā ca lēpayiṣyāmi tē sthagu ॥
After achieving the goal and delighted about it,
O Manthara, I shall decorate your hump
with well treated and high quality gold !
2.9.49b-50a முகே ச திலகம் சித்ரம் ஜாதரூபமயம் ஸுபம் ।
காரயிஷ்யாமி தே குப்ஜே! ஸுபாந்யாபரணாநி ச ॥
mukhē ca tilakaṃ citraṃ jātarūpamayaṃ ṡubham ।
kārayiṣyāmi tē kubjē! ṡubhānyābharaṇāni ca ॥
I shall get made, O humpback,
excellent jewelry and exquisite Tilaka
of fine quality gold, to adorn your face.
Tilaka is an adornment on the forehead.
2.9.50b-51 பரிதாய ஸுபே வஸ்த்ரே தேவதேவ சரிஷ்யஸி ।
சந்த்ரமாஹ்வயமாநேந முகேநாப்ரதிமாநநா ।
கமிஷ்யஸி கதிம் முக்யாம் கர்வயந்தீ த்விஷஜ்ஜநம் ॥
paridhāya ṡubhē vastrē dēvatēva cariṣyasi ।
candramāhvayamānēna mukhēnāpratimānanā ।
gamiṣyasi gatiṃ mukhyāṃ garvayantī dviṣajjanam ॥
Donning fine clothes, you shall go about like a goddess.
With a peerless face that challenges the moon,
you shall become the cynosure, humbling your rivals.
2.9.52 தவாபி குப்ஜா: குப்ஜாயாஸ்ஸர்வாபரணபூஷிதா: ।
பாதௌ பரிசரிஷ்யந்தி யதைவ த்வம் ஸதா மம ॥
tavāpi kubjāḥ kubjāyāssarvābharaṇabhūṣitāḥ ।
pādau paricariṣyanti yathaiva tvaṃ sadā mama ॥
And other humpbacks, decked with every kind of jewel,
shall wait on you, the humpback,
just as you constantly wait on me.
2.9.53 இதி ப்ரஸஸ்யமாநா ஸா கைகேயீமிதமப்ரவீத் ।
ஸயாநாம் ஸயநே ஸுப்ரே வேத்யாமக்நிஸிகாமிவ ॥
iti praṡasyamānā sā kaikēyīmidamabravīt ।
ṡayānāṃ ṡayanē ṡubhrē vēdyāmagniṡikhāmiva ॥
Thus praised, she responded to Kaikēyee,
who was lying on the couch resembling the fire in a Vēdi:
2.9.54 கதோதகே ஸேதுபந்தோ ந கல்யாணி! விதீயதே ।
உத்திஷ்ட குரு கல்யாணம் ராஜாநமநுதர்ஸய ॥
gatōdakē sētubandhō na kalyāṇi! vidhīyatē ।
uttiṣṭha kuru kalyāṇaṃ rājānamanudarṡaya ॥
There is no use building a dam after the waters run off!
O Kalyāṇi! Get up, do the good thing,
and lead the king your way!
2.9.55-57 ததா ப்ரோத்ஸாஹிதா தேவீ கத்வா மந்தரயா ஸஹ ।
க்ரோதாகாரம் விஸாலாக்ஷீ ஸௌபாக்யமதகர்விதா ॥
அநேகஸதஸாஹஸ்ரம் முக்தாஹாரம் வராங்கநா ।
அவமுச்ய வரார்ஹாணி ஸுபாந்யாபரணாநி ச ॥
ததோ ஹேமோபமா தத்ர குப்ஜாவாக்யவஸம் கதா ।
ஸம்விஸ்ய பூமௌ கைகேயீ மந்தராமிதமப்ரவீத் ॥
tathā prōtsāhitā dēvī gatvā mantharayā saha ।
krōdhāgāraṃ viṡālākṣī saubhāgyamadagarvitā ॥
anēkaṡatasāhasraṃ muktāhāraṃ varāṅganā ।
avamucya varārhāṇi ṡubhānyābharaṇāni ca ॥
tatō hēmōpamā tatra kubjāvākyavaṡaṃ gatā ।
saṃviṡya bhūmau kaikēyī mantharāmidamabravīt ॥
Thus worked upon by her, the Queen,
in her overweening pride as the King’s favorite,
went to the anger chamber along with Manthara.
And there, the lovely wide-eyed woman
removed her chain of pearls, worth many hundred thousands,
and other costly and beautiful jewels.
Succumbed to the words of the humpback,
Kaikēyee of golden hue lay down on the bare floor,
and said these following words to Manthara:
2.9.58 இஹ வா மாம் ம்ருதாம் குப்ஜே! ந்ருபாயாவேதயிஷ்யஸி ।
வநம் து ராகவே ப்ராப்தே பரத: ப்ராப்ஸ்யதி க்ஷிதிம் ॥
iha vā māṃ mṛtāṃ kubjē! nṛpāyāvēdayiṣyasi ।
vanaṃ tu rāghavē prāptē bharataḥ prāpsyati kṣitim ॥
O humpback! Tell the king that
either I shall die right here or
Rāghava shall go to Vana and Bharata gets the kingdom!
2.9.59 ந ஸுவர்ணேந மே ஹ்யர்தோ ந ரத்நைர்ந ச பூஷணை: ।
ஏஷ மே ஜீவிதஸ்யாந்தோ ராமோ யத்யபிஷிச்யதே ॥
na suvarṇēna mē hyarthō na ratnairna ca bhūṣaṇaiḥ ।
ēṣa mē jīvitasyāntō rāmō yadyabhiṣicyatē ॥
Neither gold, nor diamonds, nor ornaments are of interest to me.
If Rāma is consecrated, it would spell the end of life for me.
2.9.60 அதோ புநஸ்தாம் மஹிஷீம் மஹீக்ஷிதோ
வசோபிரத்யர்தமஹாபராக்ரமை: ।
உவாச குப்ஜா பரதஸ்ய மாதரம்
ஹிதம் வசோ ராமமுபேத்ய சாஹிதம் ॥
athō punastāṃ mahiṣīṃ mahīkṣitō
vacōbhiratyarthamahāparākramaiḥ ।
uvāca kubjā bharatasya mātaraṃ
hitaṃ vacō rāmamupētya cāhitam ॥
The humpback went on urging the King’s favored Queen,
the mother of Bharata, with forceful and compelling voice,
a course that was good for her and baneful for Rāma.
2.9.61 ப்ரபத்ஸ்யதே ராஜ்யமிதம் ஹி ராகவோ
யதி த்ருவம் த்வம் ஸஸுதா ச தப்ஸ்யஸே ।
அதோ ஹி கல்யாணி! யதஸ்வ தத்ததா
யதா ஸுதஸ்தே பரதோऽபிஷேக்ஷ்யதே ॥
prapatsyatē rājyamidaṃ hi rāghavō
yadi dhruvaṃ tvaṃ sasutā ca tapsyasē ।
atō hi kalyāṇi! yatasva tattathā
yathā sutastē bharatō'bhiṣēkṣyatē ॥
If Rāghava secures the kingdom, it is certain
that you and your son will suffer.
Therefore, O Kalyāṇi, you must try your best
for the consecration of Bharata.
2.9.62 ததாऽதிவித்தா மஹிஷீ து குப்ஜயா
ஸமாஹதா வாகிஷுபிர்முஹுர்முஹு: ।
நிதாயஹஸ்தௌ ஹ்ருதயேऽதிவிஸ்மிதா
ஸஸம்ஸ குப்ஜாம் குபிதா புந: புந: ॥
tathā'tividdhā mahiṣī tu kubjayā
samāhatā vāgiṣubhirmuhurmuhuḥ ।
nidhāyahastau hṛdayē'tivismitā
ṡaṡaṃsa kubjāṃ kupitā punaḥ punaḥ ॥
Repeatedly prodded thus by the verbal darts of the humpback,
and burning with grief and rage,
the amazed and incredulous Queen,
told the humpback keeping her hand on her heart:
2.9.63 யமஸ்ய வா மாம் விஷயம் கதாமிதோ
நிஸாம்ய குப்ஜே! ப்ரதிவேதயிஷ்யஸி ।
வநம் கதே வா ஸுசிராய ராகவே
ஸம்ருத்தகாமோ பரதோ பவிஷ்யதி ॥
yamasya vā māṃ viṣayaṃ gatāmitō
niṡāmya kubjē! prativēdayiṣyasi ।
vanaṃ gatē vā sucirāya rāghavē
samṛddhakāmō bharatō bhaviṣyati ॥
Either Rāghava would be gone to the Vana for long
and Bharata’s wish would be completely fulfilled,
or, O humpback, you would be announcing
my departure to the place of Yama.
Yama is the god of death.
2.9.64 அஹம் ஹி நைவாஸ்தரணாநி ந ஸ்ரஜோ
ந சந்தநம் நாஞ்ஜநபாநபோஜநம் ।
ந கிஞ்சிதிச்சாமி ந சேஹ ஜீவிதம்
ந சேதிதோ கச்சதி ராகவோ வநம் ॥
ahaṃ hi naivāstaraṇāni na srajō
na candanaṃ nāñjanapānabhōjanam ।
na kiñcidicchāmi na cēha jīvitaṃ
na cēditō gacchati rāghavō vanam ॥
If Rāghava does not go to the forest,
I shall have no desire for anything;
these beautiful carpets and garlands,
these sandal pastes and unguents,
and these foods and drinks, and even for this life.
2.9.65 அதைததுக்த்வா வசநம் ஸுதாருணம்
நிதாய ஸர்வாபரணாநி பாமிநீ ।
அஸம்வ்ருதாமாஸ்தரணேந மேதிநீம்
ததாऽதிஸிஸ்யே பதிதேவ கிந்நரீ ॥
athaitaduktvā vacanaṃ sudāruṇaṃ
nidhāya sarvābharaṇāni bhāminī ।
asaṃvṛtāmāstaraṇēna mēdinīṃ
tadā'dhiṡiṡyē patitēva kinnarī ॥
Speaking those horrible words, that enchanting lady
threw away all her ornaments and lay down
on the bare floor that was not even covered by a carpet,
like a Kinnara woman!
2.9.66 உதீர்ணஸம்ரம்பதமோவ்ருதாநநா
ததாऽவமுக்தோத்தமமால்யபூஷணா ।
நரேந்த்ரபத்நீ விமநா பபூவ ஸா
தமோவ்ருதா த்யௌரிவ மக்நதாரகா ॥
udīrṇasaṃrambhatamōvṛtānanā
tathā'vamuktōttamamālyabhūṣaṇā ।
narēndrapatnī vimanā babhūva sā
tamōvṛtā dyauriva magnatārakā ॥
With her face overshadowed by her mounting anger,
her valuable ornaments and flowers flung all about her,
that unhappy wife of the of the ruler of people,
looked like the sky muffled in darkness
when the stars have sunk out of sight.
இத்யார்ஷே ஸ்ரீமத்ராமாயணே வால்மீகீயே ஆதிகாவ்யே
அயோத்யாகாண்டே நவமஸ்ஸர்க: ॥
ityārṣē ṡrīmadrāmāyaṇē vālmīkīyē ādikāvyē
ayōdhyākāṇḍē navamassargaḥ ॥
Thus concludes the ninth Sarga
in Ayōdhyā Kāṇḍa of the glorious Rāmāyaṇa,
the first ever poem of humankind,
composed by Vālmeeki.
You have just completed reading 2635 Ṡlōkas out of ~24,000 Ṡlōkas of Vālmeeki Rāmāyaṇa.
Meaning, notes and commentary by: Krishna Sharma.