How to count maatras in a word?

[soundararajan50]

How to count maatras in a word?
Courtesy:Sri.SL.Abhyankar




वर्ण is syllable and अक्षरम् is letter.

In this regard I would like to describe my understanding by taking the
example of the word कार्त्स्न्यम् containing the वर्ण-s - क् आ र् त् स् न्
य् अ म् Here

- वर्ण-s क्-आ coming together make the अक्षरम् का
- वर्ण-s र्-त्-स्-न्-य्-अ coming together make the अक्षरम् र्त्स्न्य

Interestingly in prosodic analysis of a phrase such as
कार्त्स्न्यमिति शब्दः कोऽपि
the मात्रा-s are to be counted for अक्षर-s and not by वर्ण-s.
So, for this phrase the prosodic analysis would be

- का (2 मात्रा-s)
- र्त्स्न्य (1 मात्रा, It may be noted that the वर्ण-s र्-त्-स्-न्-य्-अ
together become one अक्षरम् and make count of only one मात्रा)
- मि (1 मात्रा)
- ति (1 मात्रा)
- श (2 मात्रा-s, because the next अक्षर has more than one व्यञ्जन-s)
- ब्दः (2 मात्रा-s because of the विसर्ग)
- को (2 मात्रा-s)
- ऽ (this pronunciation is silent, hence 0 मात्रा)
- पि (1 मात्रा)